JUS standardizacija

STANDARDIZACIJA 145

Jugoslovenski standard N ; ; JUS predlog ČELIČNI LIV ZA OPŠTU UPOTREBU ĆJ3.0li

br. 10219 Tehnički uslovi za izradu i isporuku 1972.

Steel castings for general use. Technical requirements for manufacture and delivery

Krajnji rok za donošenje primedbi 1. septembar 1972.

Ovaj standard zamenjuje standard JUS C.J3.O1! izdat 1955. god., i predstavlja njegovo revidirano izdanje.

Predmet standarda

Ovaj standard odnosi se na čelične odlivke izrađene od vrsta čelika navedenih u tabeli 1, sa garantovanim osobinama na sobnoj temperaturi.

Odlivci po ovom standarđu primenjuju se na temperaturama od — 10%C do —+ 300 *C. Ovaj standard se ne odnosi na drugi čelični liv koji predstavlja predmet posebnih standarda.

Naziv i definicije Pod pojmom »čelični liv za opštu upotrebu« podrazumevaju se liveni nelegirani i niskolegirani čelici, razvrstani uglavnom prema mehaničkim osobinama na sobnoj temperaturi.

Oblik, mere i masa

Odlivci moraju da odgovaraju crtežu, modelu ili šablonu poručioca, pod uslovom da im je oblik usklađen sa livačko-tehničkim zahtevima, kao i da su uzeti u obzir dodaci za obradu i dopuštena odstupanja prema standardu JUS M.A1.421 (u reviziji). Ako su iz livačko-tehničkih razloga potrebne izmene na crtežu ili modelu, proizvođač je dužan da se o tome sporazume za poručiocem.

Ako poručilac dostavi modele ili šablone bez crteža i bez zahteva za kontrolu i eventualnu korekciju modela ili šablona, za oblik i mere odlivaka nije odgovoran proizvođač.

Površine koje se obrađuju moraju biti označene na crtežu poručioca.

Ako dodaci za obradu nisu određeni, ili su po mišljenju proizvođača nedovoljni, određuje ih proizvođač sporazumno sa poručiocem u skladu sa oblikom i tehnikom livenja. Dodaci moraju biti dovoljne veličine da bi se osigurala čista površina posle obrade. Dodaci za obradu moraju biti označeni na dostavljenim modelima, šablonima i jezgrenicima.

Crteži moraju biti izrađeni po važećim standardima. Poželjno je da se reperne tačke i površine za obradu u crtežima naznače.

Za modelne naprave merodavan je standard JUS K.H5.050 (u reviziji). Pri izradi modelnih naprava potrebna je konsultacija sa proizvođačem čeličnog liva.

Masa odlivaka određuje se prema dogovoru ili na osnovu merenja mase odlivenog probnog odlivka ili na osnovu izračunavanja mase odlivka prema crtežu. Pri proračunu uzima se da je gustoća čelika 7,85 kg/dm3. Pri mašinskom kalupovanju, kao merodavna masa odlivka može se smatrati prosek masa pet prvih odlivaka. Odlivci izrađeni po istom crtežu i modelu ne smeju prekoračiti masu za više od:

5 % pri mašinskom kalupovanju,

7%., pri pojedinačnom kalupovanju po modelu,

10%, pri pojedinačnom kalupovanju po šablonu ili skeletnom modelu. Odlivci koji prekorače masu za više od 15 %, mogu se odbaciti.

Kvalitet

Izrada

Postupak proizvodnje čeličnog liva prepušta se proizvođaču. Vrstu čeličnog liva bira poručilac a proizvođač proverava pogodnost izabrane vrste liva sa livačko-tehnološkog gledišta.