JUS standardizacija

učešće Jugoslavije u međunarodnoj

BHwM

standardizaciji F. Špiler, dipl. ing.

Učešće Jugoslavije u međunarodnoj standardizaciji, nažalost, ni izdaleka nije zadovoljavajuće. Zato moramo i na tom području da analiziramo sadašnje stanje i da predložimo mere za poboljšanje. S obzirom na organizaciju međunarodne standardizacije, ova izlaganja ćemo podeliti u tri dela: — učešće u svetskim organizacijama,

— učešće u regionalnim organizacijama,

— sarađivanje sa zemljama u razvoju.

učešće u svetskim organizacijama

Međunarodna razmena robe i međunarodna podela rada iz godine u godinu zauzimaju sve veći obim. Ta dva područja, međutim, mogu se uspešno razvijati samo u slučaju ako u svim zemljama-učesnicama važe iste tehničke osnove.

Nasuprot tome, većina država ima svoje sopstvene standarde ı druge tehničke propise pomoću kojih su određene dimenzije i funkcionalne osobine pojedinih proizvoda, a ı metode za njihovo provera– vanje. Pošto su ti standardi nastajali nekoordininisano u raznim državama i uz vođenje računa o lokalnim faktorima, razumljivo je da se standardi za isti predmet u raznim zemljama više ili manje razlikuju. Pošto važi pravilo da proizvodi moraju biti u skladu sa standardima zemlje koja ih kupuje za svoju upotrebu, proizvođači-izvoznici moraju svoje proizvode prilagođavati standardima države-uvoznice. To znači da zbog razlike u standardima imamo jedan proizvod u više varijanti. Posledica toga je, naravno, smanjenje proizvodnih serija i poskupljenje proizvoda.

Na taj način različiti standardi postaju prepreka u međusobnoj trgovini koja je upornija od carlnskih i političkih. Ove dve vrste prepreka između dveju država može da ukloni jedino UBOVOT O međusobnoj trgovinskoj razmeni, dok broj standarda koji se u svojim zahtevima razlikuju iznosi na hiljade.

Elektrotehničari su prvi došli do saznanja o potrebi za usklađivanjem standarda raznih zemalja pa su u tu svrhu još 1906. godine osnovali Međunarodnu clektrotehničku komisiju (IEC). Druge struke sledile su ovaj primer tek 20 godina kasnije, osnivanjem Međunarodnog saveza za standardizaciju (ISA), 1926. godine, koga je posle rata, 1947. godine, nasledila današnja Međunarodna organizacija za standardizaciju (ISO).

Obe organizacije imaju karakter svetskih organizacija u kojima sarađuju sve industrijski razvijene a delimično ı manje razvijene države, bez obzira na geografski položaj, političko opredeljenje i društveno-privredni sistem. U međunarodne organizacije za standardizaciju možemo ubrojiti ı Komisiju za pravila za atestiranje električnih aparata (CEE), iako su članice, pre svega, evropske države, a pojedine vanevropske države samo posmatrači.

Osim ovih organizacija, specijalizovanih za standardizaciju, uniformisanjem tehničkih zahteva na specijalnijm područjima bave se i posebne komisije drugih svetskih organizacija koje su navedene u dodatku.

Konačna svrha delatnosti svih tih organizacija sastoji se u tome da zahtevi u standardima i u tehničkim propisima za isti predmet budu jednaki u svim zemljama,

Zato je njihov najvažniji zadatak usklađivanje nacionalnih standarda i izdavanje međunarodnih preporuka, čiji sadržaj zatim države preuzimaju u svoje nacionalne standarde.

U međunarodnoj razmeni su se te preporuke već toliko afirmisale da su počeli da ih citiraju u međudržavnim trgovinskim ugovorima. To je podstaklo ISO da u toku 1972. godine počne sa izdavanjem međunarodnih standarda ISO, koji su time stekli Još veću afirmaciju. Nju sledi i TEC, koja će takođe uskoro umesto dosadašnjih preporuka otpočeti sa izdavanjem međunarodnih standarda sa područja elektrotehnike.