JUS standardizacija

54

Nijedna savremena naučno-tehnička razrada, uključujući ı nove predmete, tehnološke procese i Sisteme pripreme proizvodnje ne izvodi se bez široke tehno-ekonomske analize očekivanih efekata.

Osnovnim kriterijumima kompleksne tehno-ekonomske ocene efekata naučno-tehničke razrade mogu se obuhvatiti:

— odnos korisnog efekta od uvođenja razrade u fazu projektovanja, proizvodnje i eksploatacije ı troškova za njeno izvršenje 1 osvajanje u navedenim fazama;

— odnos dužine perioda efektivnog korišćenja rezultata razrade u navedenim fazama i dužine perioda izvršavanja 1 osvajanja tih rezultata;

— nivo širine primene rezultata razrade u privredi.

Uspešno ostvarenje naučno-tehničke razrade, za t-godinu, karakteriše koeficijent efektivnosti, koji Je određen zavisnošću:

KU

K_= Et Tt

(1)

gde je:

Et — korisni efekat od uvođenja razrade u Pprivredu; Tt — troškovi za izvršenje i uvođenje razrade.

Zavisnost (1) u suštini karakteriše namensku funkciju sistema tehničke pripreme proizvodnje, koja se može formulisati na sledeći način: obezbeđenje maksimalnog korisnog efekta od uvođenja naučno-tehničke razrade u praksu, u odnosu na jedinicu troškova za njeno izvršenje |I uvođenje, pri efektivnom iskorišćenju ovih troškova u saglasnosti sa planskim pokazateljima.

Koeficijent efektivnosti je kompleksni pokazatelj i ne sme biti manji od određene normativne vrednosti. Otuda sledi, da je Ka, >Ksi> 1 (2)

Maksimalni korisni efekat koji se postiže pri najracionalnijoj raspodeli i ekonomskom iskorišćenju planiranih sredstava i uvođenje rezultata razrade, karakteriše ostvarenje principa optimalne tehničke pripreme proizvodnje.

Imajući u vidu da se ukupni korisni efekat sastoji od efekata dostignutih u fazi razrade (Er), proizvodnje (Ep) ı eksploatacije (Ee), i da se ukupni troškovi raščlane na troškove koji se pojavljuju u svakoj od navedenih faza (respektivno Tr, Tp i Te), zadatak optimalnosti kriterijuma efektivnosti razrade svodi se na razmatranje i maksimalnu vrednost funkcije, izražene zavisnošću:

ta

Ka= |F/Er, Ep, Be, Tr, Tp, Te, t/dt (3) ti

gde Je: t,, t, — odgovarajuće vreme početka i kraja ispunjenja ı uvođenja rezultata razrade.

Pri ispitivanju uslova optimalnosti namenske funkcije sistema tehničke pripreme proizvodnje, neophodno je imati u vidu da veličina korisnog efekta i troškovi za izvršenje i uvođenje rezultata razrade suštinski zavise od nivoa sledećih pokazatelja i karakteristika:

— kvaliteta proizvoda, tehnoloških pokazatelja, unifikacije i standardizacije;

— standardizacije brojnih informacionih podataka, višestruko korišćenih u tehničkoj pripremi proizvodnje, kao ı klasifikacije tehno-ekonomskih informacija i tipskih tehnoloških procesa u okviru normativnih podataka;

— standardizacije proizvodne tehnološke opreme, mehanizacije i automatizacije proizvodnih procesa, inženjersko-tehničkih i administrativnih radova.

Koristan efekat od razrade i uvođenja novog proizvoda u sferu proizvodnje 1 korišćenja, određu:e se, u prvom redu, nivoom njegovog kvaliteta. Kvalitet proizvoda, a delimično 1 niz osobina tehnoloških konstrukcija, kao ı stepen novina i složenosti suštinski utiču na organizaciju rada i nivo troškova u fazi razrade, proizvodnje i korišćenja takvog proizvoda. Zbog toga pri ispitivanju i primeni funkcije neophodno je uzeti u obzir kao granične uslove dozvoljene granice izmene nivoa kvaliteta proizvoda: Kom << KK << Kovzopt.

gde je:

Kn.min — donja dozvoljena granica nivoa kvaliteta proizvoda (određuje se, po pravilu, upoređenjem zahteva potrošača sa tekućim tehničkim ı proizvodnim mogućnostima realizacije njihove izrade);

Kn.opt, — gornja dozvoljena granica nivoa kvaliteta proizvoda, koji odgovara nivou kvaliteta perspektivnog uzorka (optimalni nivo kvaliteta proizvoda).

Traženje optimalnog kvaliteta proizvoda treba ostvariti preko istraživanja perspektivnih potreba privrede u proizvodima datog oblika pri uslovima maksimalnog korišćenja naučnih ı tehničkih dostignuća u njihovim konstrukcijama, progresivnih procesa izrade ı materijala.

Važan značaj za razradu i uvođenje efikasnih oblika organizacije tehničke pripreme proizvodnje imaju zahtevi utvrđeni državnim standardima JSTPP za osnovne elemente pripreme proizvodnje. U ove elemente spadaju: racionalna organizacija rada za obezbeđenje tehnološke konstrukcije predmeta, projektovanje i primena tehnoloških procesa i tehnološke opreme, organizacija i usavršavanje tehnološke pripreme proizvodnje u postojećim i novoizgrađenim preduzećima, izbor ı primena savremenih sredstava mehanizacije i automatizacije inženjersko-tehničkih i administrativnih radova; organizacija svih vidova obezbeđenja automatizovanih sistema pripreme proizvodnje.