JUS standardizacija

novo upravljanje tehničkim radom u

(sa prikazom odluka Saveta IEC-a sa 40. generalnog zasedanja)

Branko Cerovac, dipl. ing. generalni sekretar JEK-a

uvod

»Međunarodna elektrotehnička komisija TEC nije organizacija velikih razmera ako se njen značaj meri po broju zemalja koje učestvuju u njenom radu. Ali njena 42 Nacionalna komiteta predstavljaju sama 80% ukupnog svetskog stanovništva i oko 95% svetske proizvodnje električne energije. Ako uzmemo u obzir broj onih koji rade za TEC, videćemo da se cifra penje na oko 25 000 inženjera i naučnika. Ovih nekoliko podataka jasno govori o značaju odgovornosti koja pada na IEC«, rekao je akademik dr M.V.I. Popkov, sadašnji predsednik TEC-a, prilikom ceremonije otvaranja 40. jubilarnog generalnog zasedanja.

U svetlu gornjih podataka jasno se može uočiti i značaj nekoliko dalekosežnih odluka koje su donete na ovom Zasedanju i koje su od društvenog, ekonomskog ı pravnog interesa za CeO sVet.

Pokušaćemo da u ovom kratkom prikazu iznesemo one najbitnije, uz detaljniji osvrt na odluke po pitanju novog sistema upravljanja ı koordinacije tehničkim radom u JEC-u.

Još u prvim danima električnog inženjerstva, pre sto godina, velika pažnja poklanjala se međunarodnoj standardizaciji. Osam svetskih elektrotehničkih kongresa, koji su se održavali između 186861. i 1904. godine, posvećivali su znatan deo svoga rada pitanjima standardizacije sistema Jedinica, fermlnologije, simbolima ı metodama ispitivanja. Na

poslednjem od ovih kongresa u Sent Luisu (St.

Louis) odlučeno Je da se za pitanja standardizacije osnuje stalna organizacija pod nazivom Međunarodna eclektrotehnička komisija — IEC, čime je elektrotehničko inženjerstvo postalo pionirom međunarodne standardizacije.

Sa rastom međunarodne razmene dobara i dinamičnim razvojem energetike, elektronike ı telekomunikacija, bitno se. menjala uloga ı karakter standardizacije, a sa time i aktivnost IEC-a. Doduše, početni predmeti rada ostali su i dalje. značajni, ali Je ovima dodato mnogo novoga.

Činjenica je da je u 1974. godini izvoz dobara koje pokriva IEC dostigao cifru od 48 milijardi UwS-dolara za 18 najrazvijenijih zemalja sveta, Što predstavlja povećanje za 30% u odnosu na 1973. godinu. Sa početnih 14 zemalja osnivača, danas su u IEC učlanjeni Nacionalni komiteti 42 zemlje, među kojima su sve industrijski razvijene zemlje. Danas u okviru TEC rade 72 Tehnička komiteta i 115 Tehničkih potkcmiteta, u odnosu na 3 Tehnička komiteta koja su formirana prilikom osnivanja IEC. Do sada je TEC izdao oko 1000 međunarodnih standarda iz elektrotehnike na oko 18 000 stranica, koji se sve više koriste kao nacionalni standardi ili kao osnovica za nacionalne standarde. Pod ovakvim ekonomskim i tehnološkim razvojem razumljiva je i potreba za zajedničkim međunarodnim sporazumevanjem kao i važnost uloge koju danas ima TEC. Da bi IEC mogla da sledi brzinu ekonomsko-tehnološkog razvoja, u Žiži njenih razmatranja je stalno iznalaženje pogodnijih oblika organizacije, naročito u pravcu sistematske analize potreba međunarodnih standarda i njegovog planiranja.

40. generalno zasedanje IEC-a u Hagu

Generalna zasedanja IEC-a održavaju se svake godine u nekoj od zemalja članica. Na njima se sastaju Savet ı Akcioni komitet ITEC-a ı 30 do 40 Tehničkih komiteta i Tehničkih potkomiteta. Savet IEC-a odreduje linije buduće politike ı organizacije, Akcioni kcmitet koordinira tehničkim radom, dok Tehnički komiteti ı potkomiteti rade na tehničkoj dokumentaciji vezanoj sa donošenjem standarda.

Ovakav program rada generalnih zasedanja TEC-a, na kojima u istom mestu i u isto vreme zasedaju Savet, Akcioni komitet ı veliki broj Tehničkih komiteta ı potkomiteta, nastao Je iz potrebe da bi 'zemlje koje su znatno udaljene od mesta generalnog zasedanja mogle biti zastupljene kako na Savetu i Akcionom komitetu IEC-a, tako ı u