JUS standardizacija

standardizovano označavanje proizvoda

kao instrument zaštite potrošača

Đuka Lisica, dipl. ing.

uvod

U poslednje vreme poklanja se posebna pažnja zaštiti potrošača u pogledu kvaliteta 1 izbora proizvoda pri kupovini. Razmatraju se primene raznovrsnih mera, ponekad veoma složenih ı skupih, kao što su na primer uvođenje sistema atestiranja i znakova kvaliteta. Polazi se od toga da zaštita potrošača danas ima takav značaj da i ulaganje većih sredstava ı angažovanje velikog broja stručnjaka ima u mnogim slučajevima puno opravdanje. Pokazalo se, pri tom, da standardi i sredstva standardizacije uopšte, mogu imati izuzetan značaj za utvrđivanje 1 sprovođenje ovih mera zaštite. Standardima, kao i nekim drugim propisima, definišu se Kvalitet ı postupci za njegovo održavanje. Uporedo sa održavanjem kvaliteta, kao osnovni problem postavlja se i pitanje jednostavnog i efikasnog obaveštavanja potrošača o tome za koju je funkciju dati proizvod predviđen i koliko efikasno i pouzdano može da je obavlja.

Cilj ovoga članka je da razmotri značaj standardiZovanog označavanja proizvoda, tj}. označavanja koje s» propisuje jugoslovenskim standardima i sličnim propisima sa ciljem da se olakša kupcu da nabavi proizvod koji mu odgovara po nameni i kvalitetu.

sadašnji način propisivanja označavanja u jugoslovenskim standardima

Gotovo u svakom jugoslovenskom standardu koji se odnosi na proizvode postoje odredbe koje propisuju obavezu označavanja.* Ove odredbe imaju dvojak cilj:

.* Oko 95% jugoslovenskih standarda ima obaveznu primenu, te se u većini slučajeva može govoriti O propisivanju obaveze.

a) da uvedu jedinstven sistem kratkog ı jasnog identifikovanja tipa proizvoda u porudžbinama i u tehničkoj ı drugoj dokumentaciji ı

b) da oznakama na proizvodu. odnosno pzkovanju pruže potrošaču podatke o nazivnim vrednostima osnovnih karakteristika kao ı druge važne podatke o korišćenju proizvoda.

Dok je za postizanje prvog cilja uveden ı određeni sistem označavanja, koji se po pravilu ı sprovodi u svim jugoslovenskim standardima (isto tako je i u okviru Međunarodne organizacije za standardizaciju usvojen princip označavanja u ovom smislu), dotle za postizanje drugog cilja praktično ne postoji standardizovan sistem. Razlog za ovo mogao bi se tražiti u činjenici da je uticaj potrošača građana na izradu standarda još uvek nedovoljan, pa se pitanju označavanja koje bi njima služilo, ne pridaje odgovarajući značaj. Zbog toga se označavanje proizvoda različito propisuje od standarda do standarda, što po našem mišljenju dovodi do toga da je sadašnja korist od oznaka zanemarljiva u poređenju sa onom korišću koju bi potrošač imao kada bi postojao dobro razrađen standardizovan sistem označavanja.

osnovni zahtevi pri označavanju proizvoda

U Zakonu o prometu robom, a isto tako ı u Zakonu o jugoslovenskim standardima određeno je da proizvod ne sme biti označen na način koji bi mogao u bilo kom pogledu dovesti u zabludu potrošača. Isto tako je Zakonom o suzbijanju nelojalne utakmice određeno da označavanje ne sme dovesti do nelojalne utakmice jedne organizacije u odnosu na drugu.

Primena ovih odredbi je od velikog značaja za potrošača i o njima se mora voditi računa kada se standardizuje označavanje. Pre nego što sazna detalje o proizvodu, za potrošača je važno da Jasno