JUS standardizacija

učešće potrošača na poslovima standardizacije

Zoran Milivojević, dipl. ing.

Zaštita potrošača od nekvalitetnih proizvoda i usluga na tržištu veoma je značajno ı aktuelno pitanje našeg privrednog razvoja ı društvenih odnosa.

Kada se razmatra ova problematika onda se prvenstveno misli na traženje praktičnih rešenja u oblasti u kojoj se susreću proizvođač i građanin kao finalni potrošač, dakle u oblasti koja je od izuzetnog značaja upravo zato što se direktno tiče zadovoljenja standarda radnih ljudi.

Najveću pomoć u razrešavanju ovog problema upravo treba tražiti u domenu standardizacije, čiji Je Jedan od osnovnih ciljeva zaštita interesa potrošača 1 interesa društva. Ovaj cilj se između ostalog odnosi ı na davanje garancije kupcima da proizvodi koje kupuju ili usluge koje koriste imaju kvalitet koji odgovara predviđenoj nameni. Zadatak je standardizacije da propisivanjem kontrole kvaliteta ı metoda kontrolisanja proizvoda i usluga, kao i načina njihovog sprovođenja, sistema garantovanja, terminologije, mernih jedinica, metoda merenja 1 dr. reguliše odnose na relaciji proizvodnja — promet — potrošnja u smislu zadovoljenja interesa potrošača.

Sa druge strane, u dosadašnjem radu na donošenju standarda bile su uključene pretežno proizvođačke organizacije dok su potrošači, kao krajnji korisnici proizvoda ı usluga, najčešće bili izostavljeni, što Je imalo za posledicu zanemarivanje njihovih zahteva ı definisanje standarda prema uslovima koji odgovaraju proizvođačima. Osnovni razlog zbog koga je do ovoga došlo bila je njihova neorganizovanost. Da bi se povećao uticaj potrošača na ovom području počelo je njihovo organizovanje.

Interesovanje potrošača u svetu za organizovanje i učešće u donošenju standarda ima pedesetogodišnju tradiciju. Međunarodne i nacionalne organizacije za standardizaciju čine posebne napore u određivanju načina ı u traženju puteva učestvovanja potrošača u poslovima standardizacije.

Dosadašnje organizovanje potrošača i njihovo učestvovanje na poslu standardizacije u našoj zemlji zaostalo je za potrebama razvoja našeg

životnog standarda. Danas za to postoje svi preduslovi.

Naše društveno opredeljenje u odnosu na zaštitu potrošača formulisano je u Ustavu ı Rezoluciji X Kongresa SKJ prema kojima su osnovni nosioci prava i obaveza u podmirivanju zajedničkih potreba, radni ljudi kao proizvođači ı potrošači, međusobno povezani u procesu društvene reprodukcije. Dalja demokratizacija društvenih odnosa, regulisana je Zakonom o udruženom radu, definiše između ostalog i organizovano uključivanje potrošača u rešavanje problema kvaliteta, funkcionalnosti i asortimana proizvoda široke potrošnje ı usluga a njihovo angažovanje otvara brojne kvalitetno nove mogućnosti za efikasnije rešavanje problema u ovoj oblasti. Jugoslovenski zavod za standardizaciju je najaktivnije uključen u ovaj opšti društveni napor, posebno u procesu realizacije sistema zaštite potrošača.

Predlog novog Zakona o standardizaciji dao je ovoj problematici poseban značaj. Zaokružen je sistem zaštite kvaliteta u prometu u kojem Je otvoren put aktivnom učestvovanju organizovanih potrošača u svim fazama donošenja standarda, tehničkih normativa i normi kvaliteta, definisanju sistema isp!tivanja osobina robe široke potrošnje, kao i kvaliteta usluga i propisivanju oblika njihovog vrednovanja.

U ovom sistemu sa stanovišta zaštite interesa potrošača, svakako su najznačajnija uporedna ispitivanja.

Mada Je ovaj posao još u početnoj fazi svoga razvoJa, već su postignuti značajni rezultati.

Razrađeni su ı usvojeni predlozi opštih standarda iz oblasti uporednih ispitivanja koji se odnose na izbor organizacije koja odgovara za uporedna ispitivanja, metode ı postupak ispitivanja, način objavljivanja rezultata, način na koji treba da bude sastavljen predlog za izradu standarda za ispitivanje robe široke potrošnje u prometu, definisanje metoda ispitivanja, itd.

Dat Je na javnu diskusiju ı nacrt standarda koji reguliše opšte kriterijume za uporedno ispitivanje kvaliteta prehrambenih proizvoda ı pića.