JUS standardizacija
na organizacija na osnovu izveštaja o ispiti-
vanju i rezultatima ispitivanja proizvoda, ko-
jom se potvrđuje da je proizvod na propisani način ispitan i da ispunjava propisane uslove
i zahteve u pogledu karakteristika kvaliteta.
Iz prethodnih definicija datih Zakonom o stan-
dardizaciji proizilazi potreba:
— Za postojanjem propisa, standarda, normativa, specifikacija i sl. kojima se definiše potreba i postupak atestiranja;
— Za postojanjem organizacije udruženog rada koja ispunjava propisane uslove za dobijanje ovlašćenja za izdavanje atesta i za obavljanje atestiranja:
— Za državnim organom (Jugoslovenski zavod za standardizaciju) koji obavlja ovlašćivanja organizacija udruženog rada za izdavanje atesta.
Postupak izdavanja atesta je sledeći: 1) Organizacija udruženog rada koja se bavi ispitivanjima, ukoliko je zainteresovana za izdavanje atesta, podnosi zahtev za dobijanje ovlašćenja Jugoslovenskom zavodu za standardizaciju: 2) Zavod formira Komisiju koja ima zadatak da proveri podobnost organizacije udruženog rada za svrhu izdavanja atesta, na bazi propisanih kriterijuma; 3) Komisija podnosi izveštaj Zavodu; 4) Zavod na bazi pozitivnog izveštaja Komisije izdaje organizaciji udruženog rada ovlašćenje za izdavanje atesta sa naznačenjem za koje proizvode, materijale, opremu i sl. i po kojim standardima ili propisima; 5) Ovlašćena organizacija za izdavanje atesta, na zahtev preduzeća proizvođača, trgovine, uvoznika itd. obavlja kontrolisanje materijala, proizvoda itd. po svim karakteristikama i po metodama predviđenim standardima ili propisima i o svim ispitivanjima sačinjava detaljne i zvanične izveštaje; 6) Organizacija koja je ovlašćena za atestiranje prikuplja i proučava sve rezultate ispitivanja, proverava da li su sprovedena sva potrebna ispitivanja i da li su rezultati zadovoljavajući, izdaje i overava atest. Ukoliko je potrebno može se pri ovlašćenoj organizaciji za atestiranje formirati atestna komisija. Skraćeni postupak izdavanja atesta prikazali smo na »Opštoj.i šemi odgovornosti pri ovlašćivanju za izdavanje atesta i izdavanju atesta«.
Korisnici atesta imaju prava i obavezu da
atestirane proizvode, materijale i sl. obeleža-
vaju atestnim znakom, bilo na njima samima
ili ma, dokumentaciji, pakovanju ili na drugi
prikladan način. Atestni znak (znak usaglaše-
nosti sa standardima ili propisima) označava da su proizvodi podvrgnuti postupku atestiranja i da su snabdeveni atestom.
Prikazani koncept sistema se odnosi na sluča
jeve kada je standardima ili propisima odre-
213
đeno obavezno atestiranje. Međutim ako proizvođači žele, radi sticanja prednosti na tržištu garantovanjem ostvarenog kvaliteta, da se njihovi proizvodi podvrgnu postupku atestiranja, ili se atestiranje traži na bazi domaćih ili međunarodnih obaveza, il se pojavi neka druga potreba za atestom, kao javnim dokumentom, atestiranje se mora izvršiti po istom postupku kao i za obavezno atestiranje, a korisnik može da upotrebljava atestni znak. U ovom slučaju govorim o nebaveznom atestiranju sa gledišta Zakona.
U našoj praksi često postoji potreba ispitivanja sveže šarže, serije, grupe, proizvoda i sl. pre isporuke iz OUR proizvođača, a na bazi ugovorne obaveze proizvođača i kupca. U ovim slučajevima se izdaje uverenje o kvalitetu za svaku isporuku. Ova vrsta »fabričkog atesta« nije uključena u prethodno datom konceptu sistema izdavanja atesta, izuzev ako se radi o proizvodima za koje je propisana obaveza atestiranja.
4. Koncept sistema znakova kvaliteta
Znak kvaliteta JUS u Jugoslaviji zasnovan je na principu dobrovoljnosti korišćenja i ima prvenstveni zadatak da sa jedne strane stimuliše proizvođača za postizanje višeg kvaliteta proizvoda i usluga i time ostvarivanje mogućnosti boljeg plasmana proizvoda uz odgovarajuću cenu, a sa druge strane potrošači stiču sigurnost i poverenje u kvalitet pri kupovini proizvoda koji nose znak kvaliteta. Suština sistema znaka kvaliteta je u tome da se proizvodi, usluge i radovi koji ispunjavaju posebne uslove u pogledu kvaliteta, predvidđene posebnim jugoslovenskim standardima sa neobaveznom primenom, mogu, pod uslovima i na način koji su predviđeni Zakonom, označavati znakom kvaliteta JUS.
Proizvodi koji se označavaju znakom kvaliteta JUS podležu, u proizvodnji i prometu, kontinuiranoj kontroli saobraznosti proizvoda odgovarajućim jugoslovenskim standardima za te proizvode, kao i posebnim standardima u cilju dobijanja znaka kvaliteta.
Obim, učestalost i predmet kontrole u proizvodnji i prometu proizvoda, postupak i način uzimanja uzoraka, način i metodi vršenja analiza, odnosno ispitivanja u svrhu utvrđivanja saobraznosti proizvoda sa jugoslovenskim standardima, utvrđuju se jugoslovenskim standardima.
Kontinualnu kontrolu saobraznosti kvaliteta proizvoda sa posebnim standardima vrši Organizacija udruženog rada koja je ovlašćena za atestiranje.