JUS standardizacija

Upotreba energetskih kablova u distributivnim, industrijskim, rudđarskim i drugim mrežama i električnim instalacijama predstavlja najbolje tehničko-ekonomsko rešenje i najveću bezbednost za napajanje potrošača električnom energijom. Zahtev da se preko kablovskih mreža distribuira i prenosi sve veća količina električne energije angažovao je brojne stručnjake koji se bave eksploatacijom i proizvodnjom kablova

i kablovskog prikora, u cilju dđa se obuh= vate svi procesi koji se ođigravaju u kablu i u njegovoj okolini, kako bi se napaJanje električnom energijom učinilo što efikasnijim i sigurnijim. Usled složenosti električnih i termičkih procesa u energetskom kablu koji se javljaju u toku eksploatacije, pored konstruisanja i proizvodnih tehnoloških procesa, od bitne važnosti je i kontrola kvaliteta kabla. Da bi se izvršila sva potrebna ispitivanja kablova mora postojati odgovarajući standard po kome će se proveravati geometrijske, električne i fizičko-hemijske veličine na osnovu kojih se može garantovati sigurnost i pouzdanost kabla i pripadajućeg prikora u primeni.

Tehnički pododbor 20E Jugoslovenskog elektrotehničkog komiteta u tesnoj saradnji sa Saveznim zavodom za stanđardizaciju nastojao je da za sve kablove i provodnike koji se primenjuju pripremi odgovarajuće stan-

darde. Tehnički pododbor 20E sačinjavaju

stručnjaci - predstavnici korisnika kablova i proizvodjača kablova, koji u svom radu pored ostalog koriste teoretska i praktična saznanja iz kablovske tehnike u sve=

tu, a posebno preporuke odnosno standarde TIE;

Kako će uskoro u nas početi proizvodnja visokonaponskih kablova do 110 kV a kasniJe i do 220 kV, to je potrebno da se pored problematike konstruisanja, proizvodnje i eksploatacije razmotri i problematika ispitivanja ovih kablova.

program ispitivanja

Standardi IEC, razni inostrani nacionalni standardi i propisi i jugoslovenski standardi predvidjaju uglavnom sledeća ispitivanja kablova:

1. Obavezna (rutinska) ispitivanja, odnosno ispitivanja na svakoj proizvodnoj dužini kabla,

2. Specijalna ispitivanja kabla, 3. Tipska ispitivanja kabla, 4. Ispitivanja posle polaganja kabla.

Istraživačko-razvojna ispitivanja kabla ne utvrdjuju se standardom.

Obavezna ispitivanja na svakoj proizvodnoj dužini kabla vrši proizvodjač u cilju atestiranja proizvoda spremnog za eksploataci3 Specijalna ispitivanja vrše se na uzorcima koji su uzeti sa kablova koji su spremni za iSpOoruku,

Tipska ispitivanja vrše se u laboratorijama proizvodjača na uzorcima kablova od 5 do 30 m pre nego što se isti iznose na tržište, da bi se proverile karakteristične veličine shodno standardu po kome se kabl proizvodi.

Ispitivanje posle polaganja kabla vrši ko=risnik nakon postavljanja kabla i montaže spojnica i završnica, odnosno kada je kabl potpuno spreman za stavljanje u DOgOn.

Istraživačko-razvojna ispitivanja vrši proizvodjač u svojim laboratorijama. Ova ispitivanja se ne utvrdjuju standardom, već se sprovode prema zamisli istraživača, kon= struktora, proizvodjača i drugih.

U fazi osvajanja proizvođa proveravaju se i ispituju osobine kabla koje poređ specijalnih i tipskih ispitivanja daju dovoljnu pouzdanost za sigurnu eksploataciJu. Ova ispitivanja obuhvataju sleđeće:

- Dugotrajna ciklična termička i dielektrična ispitivanja kabla koja pored ostalog imaju za cilj da odrede vek trajanja kabla.

- Ispitivanje otpornosti izolacije od umreženog polietilena (UPET) na parcijalna pražnjenja koje se vrši u cilju utvrdjivanja kvaliteta materijala izolacije i tehnološkog procesa izolovanja.

- Merenje faktora dielektričnih gubitaka u funkciji temperature i napona koje daje visinu termičke i dielektrične stabilnosti izolacije kabla.

- Utvrdjivanje termičke pouzdanosti izolacije (termička stabilnost) pri dugotrajnom termičkom naprezanju, stalna temperatura od 130 C, i pri naponu 2 Uo = 128 kV. Pri ovom naprezanju vrši se merenje faktora dielektričnih gubitaka u razmacima od 6 časova za vreme od 1000 časova. Ova karakteristika je potrebna da bi se odredilo vreme kratkotrajnog ·'preopterećenja i nužnOg pogona pod većim strujnim opterećenjem kabla.

standardi za ispitivanje

Kao što je napred pomenuto, cilj OVOg članka je da sagleda mogućnost za izradu predloga ispitivanja kablova nazivnog napona 110 kV, čija će proizvodnja uskoro početi, kao i da se skrene pažnja zainteresovanim stručnjacima a posebno članovi-

|B = ===" =aiiiii== It A gnu uuljuu" jura: UI