JUS standardizacija
nicu ili nekim drugim rešenjem, kako jedinica ne bi ostala nezakonita). Ova teškoća bi se ukratko mogla rezimirati sledećim rasudjivanjem:
- nisu sve "zakonske jedinice" SI jedđinice, ali sve SI jedinice jesu zakonske
-– pored utvrdjenih "zakonskih izvedenih jedinica" u nauci i tehnici postoji i. jedan veliki broj jeđinica izveđenih veličina, koje se obrazuju od "zakonskih jedinica" po pravilima obrazovanja koherentnih izveđenih jedinica ali koje nisu unapređ utvrdjene spiskom kao "zakonske jedinice".
Iz ovoga se može izvesti zaključak, da su zakonske izvedene jeđinice:
l. jedinice onih veličina koje su utvrdjene u zakonskim odredbama nazivom i simbolom jedinice ili skraćenicom naziva jedinice 2. jedinice onih veličina koje se mogu izvoditi od veličina imenovanih u Zakonu, koje se obrazuju kao složene jedinice sa brojčanim faktorom l1 i kao decimalni delovi i umnošci takvih jedinica.
Zbog toga je za praksu potrebno potpunije i preglednije obuhvatanje važećih jedini-
kilogram kg sekunda s amper A kelvin K kandela ca
(candela)
mol mol
—===___ = limr = MWHWLWNL „, , nan zre _ BOM ala -UMMMMMBIMMM,
Medjunarodni sistem jedinica (Si) počiva na malom broju metodski dobijenih i medjusobno nezavisnih osnovnih veličina za koJe su utvrdjene osnovne Jednice. Prednost jednog takvog malog broja sastavnih elemenata složenih kompozicija, poznata je mnogim podrućjima tehnike. U medjunarodnom sistemu ima sedam osnovnih veličina sa sedam osnovnih jeđinica
Za sve druge veličine, jedinice u ovom sistemu se više ne definišu proizvoljno već se izvode iz osnovnih jedinica putem njinovog množenja i deljenja. Pri tome, u
Osnovna jedinica Oznaka Jedinice Osnovna veličina
metar m . dužina
ca kako bi se na lak i brz način dolazilo do potrebnih informacija, bilo da se rađi o zameni nezakonitih jeđinica, o iđentifikaciji jedinica upotrebljenih u raznim stručnim materijalima, ranijeg ili noviJeg datuma, ili o izvođjenju nekih novih jedinica. Takav organizovan sistemski pris-
'~tup pružaju medjunarodni standardi ISO 31/1
do 13 ž njima ekvivalentni jugoslovenski standardi JUS A.Al.O2O do 035, razradjeni po odredjenim oblastima fizičkih veličina. NO, poređ toga, kao što to uvek biva korisno je poslužiti se i primerima iskustava i teškoća u primeni Zakona i standarda u raznim oblastima nauke i tehnike. U tom cilju je i organizovano ovo savetovanje. U daljem izlaganju po ovom referatu biće istaknuta neka bitna obeležja Medjunarodnog sistema jedinica (SI), sa primerima, Bitna obeležja medjunarodnog sistema Je=
dimica (S)
Bitan napređak u odnosu na stanje pre pojave ovog sistema je u tome Što on predstavlja teorijski zasnovan sistem sa svim prednostima koje iz toga proizilaze. Raniji sistemi .jedinica nisu u tom smislu bili razradjeni, tako da su na primer jedinice m, h, kg, kp, kcal predstavljale samo skup nekih bez metodskog rada odredjenih jedinica.
masa vreme
Jačina električne struje temperatura
Jačine svetlosti
količina tvari, količina materije
smislu uprošćenosti, za svaku veličinu je obrazovana samo jedna jedinica čija je brojčana vrednost opet 1, što u stvari čini koherentnost sistema, na primer:
12500 197 ra = 1 mo, (= ! m/s;) 1m.l1sl =1 ms_D5 (= 1 m/s2)
1 m. 1 s-Ž MOO U ms MO (S) Las“ )| 1 kg. 1 m. 1 s Ž = 1 kgms (= 1 kgm/s?2 ) 1kg. 1 m3 =1 O 3 (= 1 kg/m3) 1m.lm.1ls}? =1 ms 1 (=1 m2/s)_ 1 mol „1 m 3 = 1 molm 3 (= 1 mol /m3)
Ova koherentnost je veoma pogodna za brojčana izražavanja i .proračunavanja.
20] U u u AN AAA VAIO O AAIIIAAAAAAAAAIAAAJAAAAAAAAACIA AAA AAA AAA: