JUS standardizacija
kvalitet ı atestiranje
OBAVEZNO ATESTIRANJE PROIZVODA U GRAĐEVINARSTVU
Branko Smiljanić, dipl.ing.
Referat saopšten na Savetovanju “Atestiranje '82", Svetozarevo
1. UVOD
U građevinarstvu se najviše ispoljava kompleksnost problema obezbeđenja kvaliteta proizvoda jer je to oblast u kojoj se primenjuju proizvodi gotovo svih ostalih privrednih grana (metalurgije, mašinogradnje, drvne industrije, industrije nemetala itd.). Obezbeđenje kvaliteta građevinskin objekata, dakle, u velikoj meri zavisi i od obezbeđer:ja kvaliteta u tim privrednim granama.
Kako se u građevinarstvu postavljaiu veoma strogi zahtevi u pogledu bezbednosti i zaštite života i zdravlja ljudi, zaštite čovekove životne i radne sredine a takođe i zahtevi u pogledu zaštite značajnih ekonomskih interesa društvene zajednice, s obzirom na cenu građevinskih objekata (puteva, mostova, zgrada, aerodroma i dr,) to je ispunjavanje ovih zahteva upravo i bio glavni cili srvaranja sisterna oDaveznog atestiranja proizvoda u Jugoslaviji,
Žž, OBAVEZMO ATESTIRANJE CEMENTA
Prva WMaredDa o obaveznom atestiranju koja se odnosi na građevinarstvo je Naredba o obaveznom atestiranju cementa i ona ie jedna od prvih koju je izdao Savezni zavod za standardizaciju. Pre donošenja Naredbe Savezni žavod za standardizaciju je morao da razmotri neophodnosi donošenja iste, tj. morao je da analizira da li će Naredba da zadovolji osnovne kriterijume propisane u Zakonu o standardizaciji. Kada je prvi i osnovni kriterijum bio zadovoljen (glavni kriterijum je bio zaštita ekonomskih interesa društva u celini) pristupilo se utvrđenom postupku donošenja Naredbe. Postupak donošenja Naredbe je irajao relativno dugo vremena jer je usagla"ševanje mogućnosti proizvođača i potreba korisnika traiaio nekoliko godina. Kontrola kvaliteta cementa prema Naredbi nije ni malo strožija od redovne kontrole prbma jugoslovenskim standardima sa obaveznom primenom, naprotiv Naredba dozvoljava da prilikom konirole tri uzorka cementa, neka karakteristika na jednom uzorku ne zadovolji uslove kvaliteta propisane u standardima, s tim, da ta
\96
karakteristika na četvrtom ispitivanom uzorku zadovolji propisane uslove kvaliteta. Znamo, da ako bi kontrolu kvaliteta vršili prema jugoslovenskim štandardima sa obaveznom primenom, značilo bi da svaki ispitani uzorak cementa mora da zadovolji sve propisane uslove kvaliteta.
NaredDa o obaveznom atestiranju cementa je jedina Naredba izdata od strane Saveznog zavoda za standardizaciju koja predviđa da se neki rezultati ispitivanja moraju statistički obrađivati (voda potrebna za standardnu konzistenciju i dvadesetosmodnevne čvrstoće). Statistička obrada rezultata ispitivanja daje svakako neuporedivo bolji uvid u kvalitet cementa u odnosu na ocenjivanje kvaliteta prema rezultatima ispitivanja malog broja uzoraka. Kada kažemo da se prilikom statističke kontrole kvaliteta cementa uzimaju u razmatranje i rezultati ispitivanja koje vrši proizvođač i rezultati ispitivanja koje vrši ovlašćena organizacija, možemo reći da nakon izvršene statističke obrade podataka imamo realnu sliku o kvalitetu ispitanog cementa.
Obavezno atestiranje cementa Savezni zavod za standardi zaciju sprovodi preko svojih ovlašćenih organizacija i do ovog Savetovanja je ovlastio sedam organizacija udruženog rada za atestiranje cementa. Savezni zavod za standardizaciju održava sa ovlašćenim organizacijama za atestiranje cementa redovne sastanke i na njima se vrši razmena iskustava, rešavaju se tekući problemi a u slučaiu potrebe daju uputstva za dalji rad.
Troškovi obaveznog aatestiranja su jedinstveni za celu SFR Jugoslaviju, tj. za sve ovlašćene organizacije za atestiranje cementa (kompletno hemijsko, fizičko i mehaničko ispitivanje jednog uzorka i statistička obrada rezultata ispitivanja za jednu vrstu i klasu cementa za jedno tromesečje). Izvesni troškovi ne mogu biti jedinstveni i treba da budu predmet dogovora između proizvođača i ovlašćene organizacije za atestiranje (npr. efektivni putni troškovi radnika koji uzimaju uzorke u fabrici). Kada govorimo o troškovima važno je izneti da efektivni troškovi obaveznog atestiranja povećavaju fabri čku cenu cementa za oko 0,04% do oko 0,20%, što u ko-
Standardizacija 1983./br. 7-8