JUS standardizacija

2. Postupak pri merenju

Prvo merenje (“)

Na prijemnik tereta (platformu) savremene elektronske vage stavi se prazna etalonska metalna posuda zapremine

Vit) koju treba verificirati. Posle automatski postignute ravnoteže vage može se napisati sledeća jednačina:

Po ,

ml O) —jmj (= ) (1)

. PT Pm

gde su:

m+,0r — masa i gustina tare-prazne etalonske metalne posude, respektivno;

Po — gustina vazduha okoline;

m,0O n — masa i gustina „hipotetičkog“ tega, respektivno; masa m“ odgovara opterećenju vage za vreme prvog merenja (') tj. merenja mase ta-

re. Drugo merenje (“)

Posle izvršenog prvog merenja ('), u etalonsku metalnu posudu sipa se destilovana voda do određene crte koja označava nominalnu zapreminu koju treba verificirati. Posle automatski postignute ravnoteže vage može se napisati sledeća jednačina:

Po Do Do my ·(1–—_)+m, [1- |=m“"(1—=—=)(2) DT Dwit) Pm gde su: Ti; Po — masa i gustina ,,hipotetičkog" tega, res-

pektivno; masa m“ odgovara opterećenju vage za vreme drugog merenja (“) tj. merenja mase etalonskog suda sa vodom.

moPD lt0— masa i gustina destilovane vode na temperaturi t, respektivno.

Kao što je poznato, pomoću mase m i gustine pt) destilovane vode, može se odrediti zapremina destilovane vode VI) na temperaturi t pomoću sledećeg izraza:

V (0 = (3)

Dat)

Pomoću poznate zapremine destilovane vode Vi) na temperaturi t može se odrediti odnosno verificirati zapremina metalne posude Vit). U idealnom slučaju, zapremina destilovane vode VI na tempereturi t jednaka je zapremini etalonske metalne posude V.(t) do od-

ređene crte na istoj temperaturi t: Vit) = V„„(t) = ——— (4)

Oduzimanjem leve i desne strane jednačine (1) od leve i desne strane jednačine (2), dobija se sledeći izraz:

) (5)

Mase hipotetičkih tegova m“ i m“ u izrazu (5) ne predstavljaju pokazivanje mase na savremenoj elektronskoj vagi, te ih zato treba izraziti pomoću odgovarajućih uslovnih masa (m*)' i (m*)” koje predstavljaju pokazivanje mase na vagi za veme prvog (') i drugog (“) merenja respektivno. Na bazi izraza (4) i (5), pretpostavke da je gustina vazduha po = po = 1,2 kg/m3 i citiranih referenci [1, 2, 8}'o principu merenja na elektronskim vagama i podešavanju tegova na novu uslovnu gustinu, dobija se formula za određivanje tj. verifikaciju zapremine etalonskih metalnih posuda V_(t) na temperaturi t u sledećem obliku:

*\"“ _ O). * VV (t)= RT 1 JU I3),anya SLOVO NM (6) Š pit) 1 Do

- Pit)

Izaz (6) može se modificirati u sledeći oblik pogodan u praksi:

=" V.(t) ~) KOJ (7) gde je:

m* — pokazivanje mase vage koja odgovara drugom merenju (“), pod pretpostavkom da je izvršena kompenzacija mase tare-masa praznog etalonskog merenja ('), iz čega proizilazi: (m*)' = O i (m*)” = = m*;

1 po '[p" — p„()] |

K, - JI IE a =) —-)KOTeKCija

pt) p* ·[p„19 — 00]

potiska vazduha u funkciji gustine vode Dot na temperaturi t[3]; . Do = 1,2kg/m>. — srednja odnosno nazivna gustina vazduha: p* = 8000 kg/m? — nova konvencionalna gustina tegova upotrebljenih za kalibraciju elektronske vage;

_ Standardizacija 1984./br. 1—2