JUS standardizacija
Ovai pregled pokazuje da je ostvaren značajan napredak u donošenju propisa tehničke regulative u ovoj oblasti. Međutim, stvarne potrebe u standardima za uspostavljanje potrebnog i obaveznog reda u proizvodnji i eksploataciji sredstava za unutrašnji transport su daleko veće i do sada urađeni jugoslovenski stadardi mogu se smatrati samo kao dobar početak. Međutim, potpisivanjem Društvenog dogovora o razvoju integralnog „transporta, koji je potpisan 1984—12—21, a u cilju bržeg razvoja integralnog transporta, postavljeni su veoma značajni i vrlo konkretni zadaci i pred Savezni zavod za standrdizaciju. Prvi zadatak je preispitivanje i inoviranje postojećeg odnosno izrada novog Programa izrade jugoslovenskih standarda iz oblasti integralnog transporta, u kome će VUT i dalje imati značajno mesto; Pomenuti program je već urađen u SZS i očekuje se njegovo konačno usvajanje do kraja 1985. godine, nakon čega će se utvrditi dinamika njegove realizacije.
3. Zaključak
Stanje tehničke regulative se poboljšava iz godine u godinu. Osnova za izradu jugoslovenskih standarda u najvećoj meri su standardi Međunarodne organizacije
za standardizaciju (ISO) i to opredeljenje će i dalje biti primarno.
Tehnički komitet ISO/TK 110 — Vozila za unutrašnji” transport je vrio aktivan, međutim, njeeva aktivnost ne pokriva sva područia odnosno svu problematiku koja se može rešavati standardizaciju. Zbog toga je potrebno aktivno uključivanje svih učesnika u realizaciju unutrašnjeg transporta, najpre u proces planiranja izrade jugoslovenskih standarda (u toku je izrada srednjoročnog plana 1986. — 1990. godina), a zatim i u izradu predloga standarda kao i ukazivanjem na konkretne probleme koji se mogu rešiti izredom | donošenjem standarda,
Potpisivanje Društvenog dogovora o razvoju integral- · nog transporta i već urađeni Program izrade jugoslovenskih standarda samo potvrđuju značaj i pažnju koja se poklanja razvoju integralnog transporta i aktima tehničke regulative bez kojih se ovaj razvoi ne može realizovati. Odatle proizilazi i potreba znatno većeg angažovanja ne samo stručnjaka Savezriog zavoda za standardizaciju već i stručnjaka drugih organizacija koji bi mogli, svoiim uključivanjem u rad Zavoda, da daju veliki doprinos na izadi i donošenju nacionalnih propisa iz ove oblasti, a sa tim i njenom razvoju.
SVOĐENJE ZAPREMINE TEČNOG GORIVA NA REFERENTNU TEMPERATURU
Dr Dobrivoje Prokić, dipl.inž.
Svođenje zapremine tečnog goriva na referentnu temperaturu je od posebnog značaja u prometu tečnog goriva, jer obezbeđuje pravilan odnos između prodavca (isporučioca) i kupca (primaoca).
Ukoliko se ne vrši svođenje zapremine tečnog goriva na referentnu temperaturu, tada pri povišenoj temperaturi (na primer za vreme leta) isporučilac tečnog goriva može biti u dobitku više od 1 %, a primalac za toliko u gubitku od isporučene odnosno primljene zapremine tečnog goriva. Međutim, pri sniženoj temperaturi (na primer za vreme zime) isporučilac može biti u gubitku više od 1 %, a primalac za toliko u dobitku od isporučene odnosno primljene zapremine tečnog goriva.
1. UVOD
Kao što je dobro poznato, povećanje tačnosti utvrđivanja zapremine tečnog goriva i njeno svođenje na referentnu temperaturu od 15 "C je od posebnog značaja u prometu tečnog goriva.
U vezi sa tim, data je metoda za utvrđivanje zapremine tečnoq goriva (i njeno svođenje na referentnu temperaturu od 15 "C) na bazi merenja mase tečnog goriva i korek-
Standardizacija 1985./br. 11—12
cije potiska vazduha, što omogućava povećanje tačnosti u odnosu na utvrđivanje zapremine (tečno goriva) volumetrijskom metodom“,
Predložena metoda zahteva da se izvrše dva merenja mase pomoću vage: prvo merenje mase (') odnosi se na merenje mase tare, tj. praznog suda (na primer: auto-cisterne bez tečnog goriva) i drugo merenje mase ("') odnosi se na merenje mase tare i tečnod goriva zajedno, tj. suda sa
tečnim gorivom (na primer: auto-cisterne sa tečnim gorivom)*?*, * Utvrđivanje zapremine tečnog goriva na bazi merenja mase tog goriva (tradicionalno poznato kao: gravimetrijska metoda) omogućava veću tačnost u odnosu na utvrđivanje zapremine tečnog goriva volumetrijskom metodom. U prometu tečnog goriva, data metoda omogućava tačnost od 0,1 % do 0,01 % u odnosu na konvencionalne volumetrijske metode koje omogućavaju tačnost od 0,5 % (ili 0,2 %). Zato datu metodu treba maksimalno primenjivati, narevnio, tamo gde s8 može primenjivati.
** Umesto auto-cisterne može se upotrebiti i vagon cisterna Što
se često javlja u praksi.
291