JUS standardizacija

2, POSTUPAK MERENJA MASE Prvo merenje mase (“)

Ako se na platformu vage stavi tara, tj. prazan sud (na primer: auto-cisterna bez tečnog goriva) nepoznate mase m~+ | nepoznate gustine p+, tada se vaga uravnotežava pomoću tegova (ili na drugi način) mase (m*)" | gustine 29 = 8000 kg/m3, dok se ne postigne ravnoteža vage. Posle postignute ravnoteže vage, može se napisati sledeća jednačina:

0 Do mr·(1— — )=(m*) ·(1— —- ) (1) Pr Pp gde je: Do — gustina vazduha u zavisnosti od temperature, atmosferskon pritiska i relativne vlažnosti vazduha (m*) — masa tegova (pokazivanje mase na vagi) za vreme prvog merenja mase (').

Drugo merenje mase (“)

Pošto je izvršeno prvo merenje mase (') na platformu vage stavlja se zajedno tara nepoznate mase m i nepoznate gustine p+ i tečno gorivo mase : ma i gustine Pq (t) tj. sud sa tečnim gorivom (na primer: auto-cisterna S tečnim gorivom), a vaga se uravnotežava pomoću tegova (ili na drugi način) mase (m*)” i gustine p* = 8 000 kg/m?, dok se ne postiane ravnoteža vage.

Posle postignute ravnoteže vage, može se napisati sledeća jednačina:

' 00 mi“ (1 Emo 2 M) + pao e D =(m*)" · (1 — 8! (2)

gde je: (m*)" — masa tegova (pokazivanje mase na vagi) za vreme drugog merenja mase {“)

3 UTVRĐIVANJE |I SVOĐENJE ZAPREMINE

Posebno je dato utvrđivanje zapremine tečnog goriva | s Fi o njeno svođenje na referentnu temperaturu od 15 C.

Utvrđivanje zapremine tečnog goriva

Za utvrđivanje zapremine tečnog goriva na bazi prvog (“) i drugog (“) merenja mase, potrebno je sprovesti sledeći postupak.

Ako se leva i desna strana jednačine (1) oduzme od leve i desne strane jednačine (2) i rezultat preuredi, dobija se sledeći izraz:

292

Za [0 — po1= [(m*}" – (m*)'1- (1— 9) (3) pat Do o

Ako se u izrazu (3) stavi da je Ve , tada se zap-

= di Pa (t)

remina tečnog goriva Ve može utvrditi odnosno odrediti

pomoću sledećeg izraza: (avi Ar M (4) m alt i

_ D*{[o,(t — po]

Vi= [(im*}" —

Svođenje zapremine tečnog goriva

Utvrđena odnosno izmerena zapremina tečnog goriva Vo pri temperaturi t (koja je u opštem slučaju različita od referentne temperature od 15 "C), na bazi izraza (4), svodi se na zapreminu Vi'* pri referentnoj temperaturi od 15 "C pomoću sledećeg izraza:

15 _Vt. Va = Va FKZ (5)

gde je: FKZ — faktor korekcije zapremine Koji se određuje na bazi gustine tečnog goriva pž na referentnoj

temperaturi od 15 "C i temperature goriva na temperaturi t, pomoću tablica JUS B.H8.016 (ili sličnih tablica ISO, ASTM-—IP i dr.)

4. PRIMENA PREDLOŽENE METODE U PRAKSI

Na jednom konkretnom primeru koji se često iavlja u praksi, pokazana je primena predložene metode za utvrđivanje zapremine tečnog goriva pomoću merenja mase na vagi, a zatim je dato svođenje utvrđene zapremine na referentnu temperaturu od 15 "C.

Primer

Na železničkoj vagi klase tačnosti III merena je vagon-cisterna i dobijeni su sledeći podaci:

(m*)' = 24 000 kg (prazna vagon-cisterna)

(m*)" = 100 000 kg (puna vagon-cisterna sa benzinom) Gustina benzina p_ = 731 kg/mš na 20 *C

Srednja gustina vazduha; po = 1,2 kg/ mš

Treba odrediti zapreminu benzina u vagon-cisterni na referentnoj temperaturi od 15 "C.

Rešenje

Na bazi datih podataka i formule (4), zapremina tečnog goriva — benzina Va na 20 ?C iznosi:

Standardizacija 1985./br. 11—12