JUS standardizacija
vreme prihvatile i druge države u okviru međunarodnih organizacija.
3. Rad na međunarodnoj standardizaciji
Bad na međunarodnoj standardizaciji na području sistema za obradu informacija se odvija u okviru Tehničkog Komiteta TC 97 Međunarodne organizacije za standardizaciju {ISO) (International Standard Organization), koji ima zvanični naziv „Information Processing Systems”. To područje je multidisciplinarno i zahteva znanje iz oblasti elektronike, telekomunikacija, numeričke matematike, algebre, ekonomije, teorije informacija, teorije upravljanja i slično. Tom komitetu su 1982. godine priključili i komitet TC 95 za pisaće mašine (Office machines), koji je dobio naziv Text i Office Systems.
Za područje računarstva je karakteristična izuzetna dinamika razvoja i napretka. Munjevit i stalan razvoj tehnologije integrisanih kola (čipova) dovodi do stalne promene u izradi i upotrebi mašinske i programske računarske opreme, koja zbog toga relativno brzo zastareva. Sve se to događa zajedno sa naglim širenjem i produbljivanjem njene upotrebe. U poslednjih 25 godina je došlo do 4 velike dramatične promene u arhitekturi, organizaciji i mogućnosti korišćenja računara. Zato nije iznenađujuća činjenica da znanje na određenom području informatike zastareva za manje od pet godina. Ova dejstva imaju jak uticaj i na proces standardizacije, naročito u pogledu prihvatanja standarda i njihove sve češće revizije. Zbog toga se proces standardizacije na području računarstva i informatike odvija pod neprestanim stručnim rukovođenjem vrhunskih stručnjaka koji dobro poznaju konkretnu problematiku područja standarda. Uticaj tehnologije na delatnost standardizacije je vidan i iz perioda prihvatanja određenih standarda. Tako se periodi prihvatanja standarda za pertoriranu traku, odnosno njihovog objavljivanja, kreću između 1967. i 1975. godine, za razliku od perioda objavljivanja standarda za diskete i elastični disk, 1979—1980. To ukazuje da je perforirana traka sve manje zanimljiva odnosno zastarela i da je zamenjuju savremeniji mediji za skladištenje podataka.
ISO je organizacija koja se bavi pripremanjem i donošenjem standarda za sva područja nauke i tehnike, osim elektrotehnike i nekih područja komunikacija.
Stvarni rad na standardizaciji se odvija u okviru tehničkih komiteta (TC). TC 97 pokriva celokupno područje automatske obrade podataka, računara i kancelarijskih
mašina. Zbog veličine područja rad TC 97 je podeljen na
potkomitete (SC). Tako npr. SC 22 pokriva područje programskih jezika. Sami po sebi programski jezici su izuzetno široko i dinamično područje tako da je rad u
SC 22 organizovan po radnim grupama (WG). Tako na,
primer radna grupa WG 2 je zadužena za Pascal.
U okviru TC 97 postoji 16 potkomiteta. Radni sekretarijat, TC 97 obezbeđuje ANSI (American National Standard Institute) u New York-u. Isto tako ANSI obezbeđuje i radni sekretarijat za potkomitet SC 21 (za više nivoe referentnog OSI modela), dok se za rad potkomiteta SC 2 (kodovi i kodni sistemi) brine AFNOR u Parizu. Brojevi potkomiteta u ISO TC 97 se menjaju zbog dinamičnosti područja. Trenutno postoji 16 potkomiteta (od kojih neki potkomiteti imaju brojeve 21, 22 i sl.). Zajedno sa drugim organizacijama, kao što su ECMA (European Computer Manufacturers Association, CCITT (International Telegraph and Telephone Consultative Commitee) i IEC, TC 97 donosi standarde, upuistva i preporuke odnosno odgovarajuće dokumente na području računarstva. TC 97 sarađuje sa ukupno 37 međunarodnih organizacija.
Međunarodnim tržištem informacijske tehnologije vladaju oni proizvođači koji poštuju međunarodne standarde Najveću dobit pri tome imaju oni izvođači opreme čija su rešenja prihvaćena kao međunarodni standard. Upravo zbog otga je interesovanje za sudelovanje i rad u okviru organa ISO u poslednjih petnaest godina izuzeino poraslo. Pored industrijski razvijenih zemalja, koje su tradicionalno sudelovale u radu ISO-a, sve veći broj zemalja u razvoju sagledava svoj interes u radu ISO-a i IEC i upravo te zemlje sada čine većinu članica u ISO-u. Doprinos tih država tehničkim aktivnostima ISQ-a i IEC-a je, sasvim jasno mali, ali njihov interes za pripremu meuaunarodnih standarda i za širenje njihove upotrebe je izuzetno velik, jer ti standardi predstavljaju politički i ekonomski najneutralniji način za prenos znanja i tehnologije. Srazmerno, ISO predstavlja najvredniji izvor informacija o tokovima i razvojnim mogućnostima u svetu. Te mogućnosti za prenos znanja i informacija iz sveta u sopstvenu zemlju, odnosno mogućnost pribavljanja informacija o promenama i reagovanju na negativne i pozitivne tokove na međunarodnom nivou putem zvaničnih kanala, za svaku zemlju, posebno za manje razvijene je od posebnog značaja u traganju za putevima bržeg razvoja. Zajedno sa razvojem informacijske tehnologije i sve veće međuzavisnosti u svetu, ISO u sve većoj meri postaje značajan, zapravo nezamenijiv mehanizam, za rešavanje konkretnih funkcionalnih pitanja razvoja informatike. Zbog toga nije čudno, da određeni deo razvojnih grupa u okviru Evropske ekonomske zajednice (projekti COST) razrađuje rešenja, koja uskoro postaju radni dokumenti ISO-a. Među projektima EUREKA na više mesta nailazimo na takve ciljeve: izrada standardnog proizvoda (na primer Euromicro processor), definicija industrijskih standarda na području programerskog inženjerstva, (projekt: Software engineering centre; program rada — postupno uvođenje standarda za metode, tehnike, naprave, jezike, dokumentaciju, interfejse iz područja programerskog inženjerstva),
„243
OC an Nu WWW m O 1 O OM O E U i PSU O e 5 O S o _______——
Standardizacija 1986./br. 11—12