JUS standardizacija
funkcionalnost, u okviru koje i mogućnosti dovođenja određenih količina vazduha u sklonište putem ručnog, odnosno nožnog pogona ventilatora;
2), uslovnog trajanja natpritiska;
3) natpritiska u skloništu pri zaštitnom provetravanju;
4) ukupne količine vazduha pri zaštitnom i pri normalnom provetravanju; -
pada pritiska na peščanom, odnosno mehaničkom pretfiltru;
6) brzine strujanja vazduha na anemostatima;
7) količine vazduha u prostoriji za filtroventilacione uređaje;
nivo buke, odnosno zvučnog pritiska u prostoriji za boravak, pri normalnom provetravanju.
Pored ovih karakteristika, propisana je i provera tehničke izvedbene dokumentacije pre nego što se pristupi ispitivanju, radi utvrđivanja usklađenosti izgrađenog sistema za provetravanje sa tehničkom dokumentacijom, odnosno sa zahtevima Pravilnika o tehničkim normativima za skloništa.
U komisiji Saveznog zavoda za standardizaciju za izradu nacrta Naredbe, učestvovali su pored ostalih stručnjaka i predstavnici radnih organizacija koje se širom Jugoslavije bave ispitivanjem i tehničkim prijemom i pregledima instalacija za provetravanje skloništa, koji se vrše prema republičkim, pokrajinskim, regionalnim, opštinskim i gradskim propisima. Njihovo iskustvo uveliko je koristilo pri utvrđivanju jedinstvene metodologije ispitivanja, a
1
5
8
opremljenost i kadrovska osposobljenost tih radnih or-
ganizacija predstavlja dobar preduslov za uspostavljanje i sprovođenje sistema atestiranja putem lanca organizacija ovlašćenih za obavljanje poslova obaveznog atestiranja. Određenu dilemu prilikom utvrđivanja teksta i intencija Naredbe, izazvala je rasprava o eventualnoj potrebi da i instalacije za provetravanje u skloništima izgrađenim pre donošenja ove naredbe, budu predmet ispitivanja u cilju izdavanja atesta, odnosno utvrđivanja nezadovoljavajućeg stanja. U slučaju utvrđivanja nezadovoljavajućeg stanja, postojala bi mogućnost rekonstrukcije instalacije radi dovođenja u sklad sa zahtevima Pravilnika, a u slučaju nemogućnosti ili neekonomičnosti takve rekonstrukcije, preostala bi prekategorizacija takvog skloništa. Ova dilema nije mogla da bude razrešena na Komisiji, pa je odlučeno da se tokom javne rasprave izvrši anketiranje zainteresovanih i da se na osnovu rezultata ankete utvrdi konačni tekst Naredbe.
Javna rasprava o tekstu Naredbe, objavljena je u JUS Informacijama broj 12, od 15. juna 1986. godine. Pored toga nacrt Naredbe upućen je republičkim i pokrajinskim Sekretarijatima za narodnu odbranu, kao i Poslovnoj zajednici za razvoj, proizvodnju, promet i snabdevanje opremom i sredstvima za civilnu zaštitu i službu Os-
matranja i obaveštavanja, pri Privrednoj komori Jugosla-
vije.
Napomena: Pored navedenih naredbi o obaveznom atestiranju, u „Službenom listu SFRJ" br. 2/86, objavljena je i Naredba o određivanju sredstava za zatvaranje otvora za kretanje u skloništima i dvonamenskim objektima, koja se mogu stavljati u promet samo ako su snab devena ı garaninim listom i tehničkim uputstvom i o najmanjem trajanju garantnog roka i roka obezbeđenog servisiranja za ta sredstva. 4. ZAKLJUČAK
lako je Savezni zavod za standardizaciju, u saradnji sa Saveznim sekretarijatom za narodnu odbranu i uz podršku naučno-istraživačkih nstitucija i proizvođača opreme za skloništa, započeo sa izradom propisa Čiji je cilj da poboljšaju i ujednače kvalitet uređaja i opreme za skloništa, jasno je da veći deo posla tek predstoji. Potrebno je pre svega, započeti izradu jugoslovenskih standarda, koji će utvrditi karakteristike kvaliteta i metodologiju ispitivanja za te proizvode. To je moguće ostvariti zajedničkom akcijom proizvođača, koji bi bili spremni
da svoje predloge nacrta standarda dostavljaju Saveznom
zavodu za standardizaciju. To bi ne samo ubrzalo donošenis jugoslovenskih standarda, nego bi kroz jedan demokratski postupak omogućilo unifikaciju u proizvodnji, upotrebi i održavanju opreme i uređaja za skloništa, što treba da bude cilj svake tehnički razvijene sredine. Važnu ulogu u tom procesu uvođenja standardizacije u oblast proizvodnje i upotrebe uređaja i opreme za skloništa i sredstva civilne zaštite u nas, mogla bi i trebalo da ima Poslovna zajednica za civilnu zaštitu i službu osmatranja i obaveštavanja, kao inicijator i koordinator akKcija proizvođača u tom pravcu.
lako je zbog podruštvljavanja delatnosti u oblasti civilne zaštite, donošenje propisa prešlo u nadležnost civilnog sektora, kao važan preduslov za uspešnu realizaciju planova donošenja i sprovođenja propisa u ovoj oblasti, postavlja se stalna podrška Saveznog sekretarijata za narodnu odbranu, republičkih i pokrajinskih sekretarijata za narodnu odbranu, kao i vojno-naučnih i naučno-istraživačkih ustanova. Svakako da bez podrške i pomoći navedenih ustanova, organizacija i drugih subjekata, neće moći da bude izvršen složen zadatak uvođenja standardizacije u ovu oblast. Na Saveznom zavodu za standardizaciju je da ovaj posao razvija boljom organizacijom, obezbeđivanjem odgovarajućih sredstava i uslova za rad svojih komisija, angažovanjem većeg broja
311
e _____—————TIIII II II7:1I1I:1B5.q SS IS IiI—ooorioiii:orA TI I a CRJ II !TdTRKIZIE_ O: O O
Standardizacija 1987./br. 1—2