JUS standardizacija

RAD NA PROPISIMA I STANDARDIMA IZ OBLASTI OPREME ZA TRANSPORT, DISTRIBUCIJU |I PRIMENU ZEMNOG GASA

Dr Đemal Peljto, dipl. ing.

Savremena ekspanzija primjene gasovitih goriva u energetici, industriji i širokoj potrošnji vezana je za eksploataciju nalazišta zemnog (prirodnog) gasa. Komparativne prednosti zemnog gasa u pogledu cijene, transporta, mogućnosti visoke automatizacije, visokog stepena iskorištenja, a posebno njegova ekološka pogodnost, zajedno sa opštom energetskom situacijom, bile su presudne za uvođenje ovog goriva u mnogim krajevima Jugoslavije.

Potrošnja ovog goriva narasla je sa 191 milion mŠ u 1963. godini na skoro šest milijardi mš u 1986. godini, a do 2000. godine planira se povećanje potrošnje na petnaest milijardi kubnih metara,

Udio zemnog gasa u snabdijevanju zemlje ukupnom energijom bio bi na nivou svetskog prosjeka što iznosi oko 22 %.

Ovakav trend svakako mora da prati i izgradnja gasovodne mreže raznih nivoa i pritisaka i kapaciteta, izgradnja ili rekonstrukcija odgovarajućih energetskih i industrijskih postrojenja kao i izgradnja komunalne infrastrukture i uvođenje gasa u cdomaćinstva gdje komparativne prednosti ovog goriva dolaze do posebnog izražaja. Proizvodnja opreme i kooperacija u zemlji i inostranStvu, kao i obezbeđenje kvaliteta opreme, jedna je od pretpostavki za uspješan razvoj ovog segmenta energetike. Ovako široka primjena goriva sa izrazitim eksplozivnim i požarmim karakteristikama imeprativno nameće obavezu stavljanja problema sigurnosti u prvi plan.

S obzirom da je u fazi planiranja, projektovanja, proizvodnje opreme, izgradnje, puštanja u pogon, eksploatacije i održavanja gasnih postrojenja uključen veliki broj subjekata, potrebna sigurnost se ne može ni zamisliti bez odgovarajuće tehničke regulative koja obezbeđuje skladno i svrsishodno sadejstvo svih subjekata na jedinstveno koncipiranom tehničkom sistemu. Izvjesno zaostajanje u donošenju tehničke regulative stvara značajne teškoće u izgradnji i eksploataciji gasnih sistema. U toj situaciji pribjegava se korišćenju inostranih propisa i standarda.

Praksa je međutim pokazala da je primjena ove regulative vezana za nepremostive teškoće, prvenstveno zbog činjenice da tehnički sadržaj te regulative predstavlja samo jedan dio jedinstvenog tehničko-organizacionog

Standardizacijo 1987./br.5 — 6

koncepta kojim se nastoje ostvariti ciljevi standardizacije. Do ovih iskustava se došlo već prije više godina, te je na brojnim skupovima i sastancima i informacijama isticana potreba donošenja jugoslovenskih propisa i standarda.

Inicijativa i program o kome je ovde riječ pokrenuta je od strane Instituta zaštite od požara i eksplozije iz Sarajeva, odnosno od Zavoda za gas koji je kao specijalistička jedinica formiran u okviru ovog Instituta, a koji se istovremeno osposobljava za poslove istraživanja i razvoja i atestiranja opreme u ovoj oblasti.

Prvobitna ideja je bila da se pripreme i donesu najprioritetniji tehnički normativi i standardi za oblast gasnih kotlovnica.

Savezni zavod za standardizaciju je na osnovu razmatranja dostavljenih materijala, programa, kontakata i posjete Institutu ocijenio da je predloženi koncept zasnovan na realnim osnovama, posebno zbog činjenice da su putem Samoupravnog sporazuma u akciju uključeni i značajni subjekti sa područja cijele Jugoslavije gdje su izgrađene ili se planiraju graditi gasne mreže.

U daljim aktivnostima koje su se odvijale u drugoj polovici 1986. godine zajednički je sačinjen detaljan program rada u kojem su definisani naslovi, sadržaj i tehničke podloge.

Programom su takođe utvrđeni interesi i ciljevi koji se moraju postići donošenjem ove regulative, a u skladu sa Zakonom o stadnardizaciji i drugim zakonskim aktima, te pravima i nadležnostima Federacije.

Od predstavnika potpisnika sporazuma i Saveznog zavoda za standardizaciju konstituisan je Koordinacioni odbor sa osnovnim zadacima da obezbeđuje interese potpisnika sporazuma. šire društvene zajednice i rješava eventualne probleme u toku realizacije projekta.

Na prvom sastanku Koordinacionog odbora koji je održan 11. novembra 1986. godine u Saveznom zavodu za standardizaciju, na predlog predsednika organizacije za transport i distribuciju, zaključeno je da se sačini nov, prošireni program rada koji bi obuhvatio i distribuciju, razvod, industrijsku i široku primjenu gasa. Istovremeno je zaključeno da se odmah pristupi realizaciji već izdefinisanog dijela programa koji obuhvata oblast gasnih kotlovnica.

Na predlog predstavnika INE, program se proširuje i na

449