Prosvetni glasnik

11ЛУКА Н НАСГАВА

753

75. Одредба инвлипације земљиним индуктором. Земљин се индуктор састоји, као што се види на сл. 49. у главном из калема жице 8, који семоже обртати око осовине управне на осовини кадема, хватањем за ручицу М. На крају осовине, око које се калем жице обрће, налазе се два завртња: а и I), који се везују са осетљивим галванометром. Овде се узима галванометар са астатичким магнетом, пошто је врло осетљив. Овај се калем жице налази у раму Н, у ком се налази осовина обртања калема, а који се онет сам може обртати око осовине 1Љ, због чега се може стављати у хоризонтадан иди вертикалан положај. Хоризонталност осовине 1 ј 1 ј лостиже се трима завртњима на подлози и либелом. Да би се калем 8 са жицом могао обрнути око своје осовине само за 180°, налазе се устављачи на обема сгранама (један према другом) рама. Ови устављачи ударају у рам Е, чим се калем обрне за 180°. Скретање магнета чита се дурбином са скалом. Одредба инклинације бива простим уноређењем скретања (магнета у галванометру) изазваног нндукованом струјом, кад се кадем 8 из једног управног положаја на вертикалној и хоризонталној компоненти земљиног магнетизма брзо окренуо (за 180°) у други вертикалан ноложај. Сад ћемо видети, како се одређује вертикална и хоризонтална компонента. Пре ових одредаба треба нарочито наместити земљин индуктор. Овде у ствари налазимо скретања магнета, која су пропорционална траженим компонентама. Кад тражимо вертикалну компоненту, треба осу обртања кадема 8 наместити хоризонтадно (либедом и завртњима на подлози) и правцем магнет. меридијана (магнетне игде). Осовина 1Л ј је такође хоризонтадна. Овако намегатена раван калема 8, мора бити унравна на вертикалној компоненти. Разуме се да се завртњи: а н-ђ- вежу <• гадванометром. Кад смо с овим намештањем готови, нађемо поделу, ко.ја одговара равнотежном ноложају магнета, па онда брзо обрнемо кадем 8 око осовине за 180°, усљед чега ће магнет скренуги на једну страну. где треба прочитати највеће скретање и од њега одузети прочитање равнотежн. ноложаја. Ова ће нам разлика давати сретање на једну сграну. Сачекати да се магнет умири, опет наћи равнотежн. подожај, брзо обрнути (вратити натраг) калем 8 за 180" н ирочитати највеће скретање. Од овог прочитања одузети нрочитање равнотежн. подожаја и то нам је скретање на другу страну. Из добивена два скретања наћи аритмет. средину и то је тражено скретање. Ради веће тачносги наћи више оваквих скретања, па их све сабрати и поделити њиховим бројем. Добивена ће вредност бити у тодико тачнија, у кодико је извршено више носматрања. Како је вертикадна комнонента про-