RTV Teorija i praksa

tradicionalna istorija i teorija literature nije videla. To je bilo izvanredno teorijsko odstupanje, koje je suprotstavilo filmsku teoriju drugim zatvorenim umetničkim teorijskim i literarno-istorijskim disciplinama. Danas smo u potpunoj mogučnosti da produžimo liniju Ajzenštajnovih traganja i da tražimo granične tačke filmske istorije i teorije i teorije sredstava masovnih komunikacija u objašnjavanju geneze i prirode montaže i drugih najvažnijih umetničkih načina i elemenata same poetike kinematografije i njene veze sa televizijom i drugim sredstvima masovne komunikacije. Umetnički izvori proizlaze iz duboke istorijske osnove umetničke kulture čovečanstva, svojevrsna metaforična podosnova umetnosti ima montažnu prirodu, jer šta je to „sfinga”, „kentaur”, „drakon”, ako ne umetnički montirana tvorevina. A sfinga je, međutim, upravo model umetničke slike, jer svaka slika spaja, sažima, sjedinjava potpuno posebne pojave, upoređuje ih, primorava da se ispoljavaju jedne kroz druge, otkrivaju jedna pomoču druge. Filmska i televizijska montaža u tom smislu su razgolićavanje i savremeno umetničko-tehničko ostvarivanje principa, koji leži u osnovi likovnog mišljenja. Ipak, s druge strane, montažu treba shvatiti i sa stanovišta njenih komunikativnih izvora. O komunikativnom značenju puta i informativno-komunikativnog značaja putovanja več smo ovde pisali. Informacija koja se dobija od putnika dolazila je na osnovu prirodne i samoj dijalektici kretanja svojstvene montaže utisaka i smenjivanja planova. Šta je drugo kretanje putnika nego montažna granica pejzažnih slika, nego beskonačno pretvaranje daljih planova u bliže. Pokret i njegova dijalektika širili su

197