RTV Teorija i praksa
za socijalizam. Međutim, možda je još bolje reči da se radi o premobilizatorskim političkim sistemima, jer se u svim zemljama u razvoju do krajnjih granica teži što bržem rastu na svim područjima društvenog života. Za analizu njihovih sistema informisanja nije neophodno da dalje nastavljamo opisivanje političkih sistema zemalja u razvoju, več da utvrdimo logičnu konsekvencu prelivanja društvene moči političkih institucija na područje komunikacionih aktivnosti 2 , idai tu država, mlada partija i lideri imaju takođe odlučujuču reč. Pošto su oni i najvažniji komunikacioni agensi, to nam daje za pravo da u državno-partijski model uvrstimo i informaciono-komunikacione sisteme zemalja u razvoju. RASPROSTRANJENOST ŠTAMPE Ako smo se za dokazivanje privredne nerazvijenosti zemalja u razvoju poslužih podacima o prosečnom nacionalnom dohotku po stanovniku, meru rasprostranjenosti Stampe iskazačemo takođe u prosecima. Oni svedoče o nerazvijenosti medija štampe ovog dela sveta. Prema razvijenosti štampe kao komunikacionog kanala, zemlje u razvoju pokazuju, u odnosu na ostali svet, vehki zaostatak. Tako je svetski prosek dostigao 130 primeraka listova na 1000 stanovnika, a prema ispitivanju komunikacione komisije UNESKO; ~Sa gotovo dve trečine svetskog stanovništva, zemlje u razvoju objavljuju manje od polovine dnevnih hstova u svetu a njihov tiraž iznosi samo šestinu onoga u industrijalizovanim zemljama... U 11 zemalja Azije jedan primerak dnevnih novina dolazi na pedeset stanovnika. U Indiji, koja sa 835 hstova zauzima visoko treče mesto u svetu, prosečna rasprostrtost iznosi 16 primeraka na 1000 stanovnika a pokrivene su uglavnom gradske oblasti; 8 zemalja Afrike i tri države arapskog sveta uopšte nemaju dnevnu štampu; 13 afričkih zemalja ima samo po jedan dnevni list” 3 Dakle, zemlje u razvoju imaju deset i više puta manje štampe nego razvijeni deo sveta. O tiražima najbolje govore citirani podaci, mada ima i takvih primera, kao u Centralnoafričkoj Carevini, da jedini dnevni list ima tiraž od svega 50 primeraka!
2 Anaiogno drugim parametrima razvijenosti, jedna klasifikacija informaciono-komumkacionih sistema prema njihovoj razvijenosti morala bi đa tb, u zemljama u razvoju, svrsta u tradicionalni tip. Taj tip karakteriše tehnička i kadrovska nerazvijenost, i u podsistemu saopštavanja i u podsistemu primanja informacija.
3 Mek Brajdova komisija, Interim Report on Communication Problems in Modern Society, UNESCO, Paris, 1978, str. 31.
89