RTV Teorija i praksa

legitimitetu kome pogoduje postizanje političkog konsenzusa isključivo u ravni vladajuće socijalne grupe, uz ignorisanje interesa i potreba ostalih delova društva. Uostalom, višestranački politički pluralizam, posle 1945. godine ponovo vaspostavljen 1990. godine, i pored na izgled demokratskog institucionalnog okvira i programskih odrednica brojnih političkih partija o slobodi štampe, radija i televizije, ostao je, ipak, omeđen matricama tradicionalno-harizmatske političke kulture i recidivima komunističkog poretka (još uvek vidljivim u boljševičkim kolektivitetima nacije i partije). 1 U dilemi između analitičko-sintetičkog (u biti, sociološkog) i normativističkog koncepta političkog pluralizma, 2 opredeljujemo se za ovaj drugi svesni činjenice da se društvena zbilja u postsocijalističkim društvima redukuje na ogoljeni sukob organizovanih interesnih grupa oličenih u političkim partijama i pokretima. Na taj način, pređašnja boljševička zatomljenost građanina se i dalje zadržava, iako se u višestranačkom okruženju čini da je monistička otuđenost pojedinca već istorijska kategorija. Indikator takvog stanja su: slaba opozicija, većinski izborni sistem koji za posledicu ima majorizaciju samo jedne partije u Parlamentu, ođsustvo socijaldemokratske partije (koja je po pravilu patija centra u zapadnim predstavničkim demokratijama) kao i autonomne javnosti. Posrednički tip političkog predstavljanja (putem stranaka kao osobenih medijatora interesa) aktuelizuje autonomnu javnost, kao treći konstituens civilnog

1 Programi političkih stranaka registrovanih u toku 1990. godine u Jugoslaviji. 2 O političkom pluralizmu, konsultovati: V. Goati, Smisao jugoslovenskogpluralističkog šoka, Književne novine, Beograd, 1989; Milan Popović, Dilemepolitičkogpluralizma, Univerzitetska riječ, Nikšić, 1988; R. Smiljković, Pluralizam ipolitička apatija, Privredni pregled, Beograd, 1991; M. Pečujlić, V. Milić, Političke stranke u Jugoslaviji, Naučna knjiga, Beograd, 1990; Stranke u Jugoslaviji, Novinska agencija Tanjug, Beograd, 1990; Izazovipluralizma, (zbornik) Zagreb, 1989; „Stranke i udruženja u Hrvatskoj i Sloveniji”, „Naše teme”, br. 3-4, Zagreb, 1990.

22