Anali Pravnog fakulteta u Beogradu

324

АНАЛИ ПРАВНОГ ФАКУЛТЕТА

„Право тражити враћање поклона припада и .другим лицима која су вереницима учинила поклоне с обзиром на брак који се имао закључити. „Страна која није крива за раскид веридбе дужна je вратити само онолико колико се у ше затече у раскида, изузев ако je отуђила, потрошила или уништила поклоњене ствари знајуhii да ће до раскида доћи.“ 5. Раскид веридбе може значити материјалну штету за вереника. Он може шкодити његовому угледу и значити за ньега и моралну штету. Српски грађански законик признавао je оштећеној страни право на накнаду и материјалне и моралне штете које би претрпела раскидом веридбе. Према његовом чл. 65; „У случају одустанка невина страна добија трошкове поради брака учшьеые и накнаду за претрпљени уштрб натраг“. Ово правило треба да важи и данас. Право на накнаду које се њом признаје у елучају раскида веридбе не заснива се на неизвршењу обвезе јер из веридбе не потичу грађанскоправне обвезе; овде се не ради о уговорној већ о вануговорној, деликтној одговорности. Наведено правило није ништа друго него конкретизација у случају раскида веридбе великог начела према коме ко друтоме проузрокује штету својом кривицом дужан je да je накнади. А вереник који раскине веридбу биће крив, па према томе и одговоран, ако раскине веридбу без разлога, као и ако својим понашањем да другој страни оправдан повод да она раскине веридбу, напр. ако вереница затрудни од другога, или се вереник ода пијанству. У овом другом случају вереник који je раскинуо веридбу, имаће право да тражи накнаду од вереника који га je навео на раскид, док, разуме се, овај то право неће имати„ ... и крива страна не може од друге одуставше накнаду за причишену штету тражити“ (§ 68 Српског грађанског законика). Деликтни карактер ове одговорности види се и из § 46 Аустриског грађанског законика, према коме су израђена правила Српског грађанског законика. Према томе тексту: „Оној страни само, која није дала никаква основана повода за одустанак, припада право на накнаду праве штете, за коју буде могла доказати да je произашла услед овог одустанка.“ Треба, дакле, доказати кривицу друге стране, да би се имало право на накнаду. И у француском праву, у чијем законодавству нема прописа о веридби, по једној давно устаљеној судској пракси, сам раскид веридбе не повлачи нужно одговорност, јер веридба није грађански уговор, и кад би било друкчије била би посредно повређена слобода одлучивања да се ступи или не ступи у брак. Али ако раскид веридбе потиче из кривице једне стране, то ће рећи ако се она понашала онако како није требало, и ако друга страна то докаже, онда француски судови не оклевају да криву страну осуде на накнаду штете. Страна која тражи накнаду штете мора, дакле, доказати или да' она није дала оправдан повод другој страни да одустане од веридбе, или да jeдруга страна дала њој такав повод за одустанак.