Filatelista

DOGAĐAJI IZ NOB I ORUŽANE SNAGE SFRJ NA NAŠIM MARKAMA

Milan V. Petković

pokušaji izrade maraka su takođe vezani za taj dragi motiv — partizani i naša Narodnooslobodilačka vojska. Jedna od naših prvih serija maraka, izdata 10. oktobra 1945. godine, ima kao motiv partizane i njihov život i borbu a delo je istaknutih umetnika Đ. Andrejevića Кипа, 1. Markovića, D. Mihailovića, S. Strela i A. Andrejevića. Na markama su prikazani partizani na maršu i u borbi, partizanka sa razvijenom zastavom i puškom, istorijski grad Jajce i legenda ћахе NOB=, vrhovni komandant, maršal Tito. Deset dama kasnije, pojavila se i prigodna marka povodom godišnjice oslobođenja glavnog grada Jugoslavije, Beograda. Od 1. aprila 1946. do februara 1950. godine, štampano je pet redovnih (pomoćnih) izdanja maraka sa partizanskim motivima sa raznim pretiscima vrednosti i naziva države i u izmenjenim bojama.

U čast godišnjice pobede nad fašizmom, 9. maja 1946. godine, puštena je u Opticaj serija od tri marke u vrednosti 1,50, 2,50 i 5 dinara. Crtež na markama simbolično prikazuje pobedu: petokraka zvezda od koje polaze zraci slobode uokvirena je elipsom po kojoj je prikazana Narodnooslobodilačka vojska u maršu. U gornjim uglovima marke, u malim kvadratima, su likovi partizana i ратtizanke a u donjim oznaka vredmosti. Uglovi su povezani matpisima »Jugoslavija« (gore ćirilicom, dole latinicom) i datumima (desno 9. V 1945, levo 9. V 1946.). |

Dan mornarice 1950. godine bio je tema serije od šest maraka koje su puštene u opticaj 29. novembra iste godine. Na marki od 3 dinara prikazan je partizanski leut, jedan od mnogih brodića kojima su naši partizanski mornari postizali prve pobede na moru nad mnogostruko jačim i opremljenijim fašističkim ratnim brodovima. Iz tih malih, drvenih brodića, na kojima su plovili srčani Titovi mornari, izrasla je naša ratna mornarica, ponos naših naroda i siguram čuvar našeg mora. Povodom Dama mornarice, 10. septembra 1952. codine, na dan formiranja prve partizanske pomorske jedinice u malom mestu Podgora, izdata Je serija od tri marke a na marki od 15 dinara prikazan je deo panorame Splita sa istorijskim zvonikom na čijem vrhu je jedne daleke ratne godine, uprkos budnom oku okupatora, osvanula crvena zastava, simbol borbe za slobodu.

= 2 о :8

у МЕ :: 5 5 5! 5

| i Е | i | | Е

Učenik Mitar Nikola iz Novog Sada uzeo je podmornicu kao motiv na svom crtežu kojim je čestitao našim momarima Dan momarice a njegov crtež je korišćen za marku izdatu 1976. godine povodom susreta dece Evrope na priredbama pod imenom »Radost Evrope«. Desetogodišnjice ustanaka naroda naših republika obeležene su nizom serija od po dve marke na kojima su prikazani naši narodni heroji, inicijatori i pokretači narodnih ustanaka. Likovi narodnih heroja su korišćeni još m nekoliko navrata kao motivi na markama, 1968. godine (povodom proslave 25. godišnjice II zasedanja AVNOJ-a) i 1973. godine (povodom Dana Republike). Istorijskog 22. decembra 1941. godine, u malom mestu Rudo, formirana je Prva proleterska brigada, prva velika jedinica naše buduće „armije. U čast tog velikog dana, 22. decembra 1951. godine, puštene su u opticaj dve marke (od 15 dinara za redovnu i od 150 dinara za avionsku poštu). Crtež „na marki za redovnu poštu prikazuje vojnika-graničara kraj graničnog kamena i Partizansku spomenicu 1941. Za motiv na marki za avionsku poštu uzet je lik Vrhovnog komandanta a isti crtež je i na prigodnom kovertu koga je, izdala podružnica Zemun, Saveza filatelista Srbije, povodom izložbe maraka u čast Dana armije.