Filatelista

12 MIRKO CA4RAN

Vojničkim porazom Kraljevine Jugoslavije u aprilskom ratu 1941. godine nastala je podela državne teritorije na delove sa novim, manje ili više jasno formulisanim pravnim statusom: srpska država pod nemačkim okupacionim režimom, "nezavisna" hrvatska država, područja okupirana od strane nemačkih, italijanskih, madjarskih ı bugarskih trupa, područja prisajedinjena susednim državama-agresorima, kao ı područja koja menjaju okupatora. Ovakve promene, pored ostalih posledica, odražavaju se i na organizaciju i funkcionisanje poštanske službe, koja Je po načinu ı broju privremenih rešenja verna slika opšteg haotičnog stanja toga vremena na teritoriji bivše Kraljevine Jugoslavije.

U peridu 1941-1945. godine pojavljuju se prvo provizorna izdanja poštanskih maraka ı vrednosnica sa oznakama (pretiscima) okupatora, a zatim se ormiraju poštanske službe tzv. Nedićeve Srbije, Nezavisne Države Hrvatske, Crne Gore, kao ı ızdanja za Sloveniju, delove Dalmacije itd. Ovo šarenilo i obilje različitih rešenja u poslovanju poštanskih službi različitih delova jugoslovenskih zemalja bilo je kasnije razlog ı izazov za proučavanje i istraživanje, što je rezultiralo objavljivanjem radova ı saznanja u stučnoj literaturi i katalozima, domaćim i stranim.

Medjutim, pored ovih postojećih saznanja, godinama, tj. od 1945. godine pa do sada, postoje nedovoljno poznate činjenice o organizaciji poštanske službe pokreta otpora na teritoriji Jugoslavije, u stvari, postoje podaci o načinu organizovanja, odnosno pokušaju organizovanja poštanske službe u narodnooslobodilačkom partizanskom pokretu sa svim elementima redovne poštanske službe, koja ipak nije zaživela, pošto Je u fazi organizovanja bila ometena poznatim razvojem vojnih operacija protiv partizanskog, pokreta.

Nasuprot ovoj ı ovakvoj verziji, nema, bar u našoj stručnoj periodici, objavljenih podataka o postojanju i funkcionisanju poštanske službe kod monarhističkih formacija pokreta otpora, odnosno u Jugoslovenskoj vojsci u otadžbini. Danas, sa vremenskom distancom ı objektivnijim razmatranjem ratnih dogadjanja u nas, činjenicom o postojanju gradjanskog rata sa surovom isključivošću zasnovanom na ideološko-političkim merilima, može se trezvenije prići proučavanju ı ovako notorne činjenice kao što je organizacija poštanske službe u četničkom pokretu.

Više od 30 godina u našoj sredini u užim krugovima zainteresovanih prisutno Je saznanje o postojanju tzv. "četničkih maraka" koje, medjutim, nisu registrovane u stručnim publikacıjama i katalozima iz ove oblasti kod nas, pa samim tim imaju status "privatnog izdanja", iako u celom poratnom periodu s vremena na vreme izazivaju radoznalost ı pobudjuju interesovanje. Razlog ovome je očigledan: skrivanjem činjenica ı odsustvom verodostojnih saznanja nametnuto je neprihvatanje, diktirano političko-državnim razlozima ı pobedničke strane, iako u