Gledišta

ra i treba da vrši i funkciju vlasti. Ako on to ne bi činio u postojećim društvenim uslovima u kojima intenzitet sukoba i diferenciranja interesa između raznih društvenih grupa i snaga, kao i unutar njih još zahtevaju da se pomoću vlasti obezbeđuje dominacija najprogresivnijih interesa, odnosno, gledano u celini, interesa radničke klase i njenih ~saveznika”, onda bi tu funkciju preuzela neka druga politička snaga koja bi se ili prikrivala plaštom avangardnosti ili stvarno bila avangardnija od Saveza komunista. Sve dok radnička klasa i snage prema njoj orijentisane ne budu u mogućnosti da same u potpunosti vrše funkcije upravljanja društvom i njegovog usmeravanja, postojaće potreba da te funkcije pomoću vlasti vrši, bar delimično, avangarda, kao njihov politički reprezentant. A u tome je primarno pitanje mere u kojoj avangarda istupa kao neposredni nosilac vlasti u raznim etapama društvenog razvitka. Ta mera nesumnjivo mora da bude sve manja na račun povećanja uloge avangarde kao vodeće idejne, kulturne, moralne i naučne snage. Međutim, to je uvek konkretno istorijsko pitanje. Eliminisanje potrebe da avangarđa bude nosilac i funkcija vlasti moguće je samo u društvu razvijenog samoupravljanja, gde nema potrebe za političkim posredovanjem pomoću vlasti. Zbog toga nije realno govoriti o Savezu komunista kao o faktoru koji sada utiče ili treba da utiče sa m o na formiranje socijalističke svesti. Jer to predstavlja izjednačenje jedne projekcije budućnosti sa njegovom stvarnom ulogom u našim današnjim društvenim uslovima. Svakako, on mora sve više težiti ka približavanju toj projekciji. Međutim, to je proces dugoročnijeg razvoja koji zahteva izmenu celokupnog sklopa društvenih odnosa i opštu razvijenost socijalističkog društva. U sadašnjim uslovima pretpostavke za takvu njegovu avangardnost nisu dovoljno razvijene. To što je Savez komunista u praksi još faktor vlasti, čak i više nego što je snaga razvitka društvene svesti, pokazuje da je pitanje vlasti još od bitnog značaja u procesu ostvarivanja avangardnosti. Međutim, to takođe može da znači da se Savez komunista više nego što je sada opravdano drži starog koncepta delovanja putem snage vlasti pri čemu težnje da se održe stečene pozicije u vlasti stalno hrane taj stil delovanja onemogućujući kadrovsko i idejno-političko osvežavanje, savremenost i jačanje autoriteta Saveza komunista. Realne potrebe našeg socijalističkog razvoja upućuju na to da se na način adekvatan razvijenosti samoupravIjanja uspostave prave proporcije između ove dve strane realizovanja avangardne uloge Saveza komunista. Međutim, ukupna rezultanta tog delovanja mora da bude u skladu sa nužnošću jačanja samoupravIjanja, odnosno Savez komunista treba da deluje

1090

ZORAN VIDOJEVIĆ