Gledišta

staviti sve do Staljinove smrti, stekavši u svojoj poslednjoj fazi i izrazito antisemitski karakter. Tada su bili uništeni najbolji ikadrovi sovjetske književnosti na jidiš jeziku i nanesen težak udarac sovjetskoj umetničkoj inteligenciji uopšte 4 ). 111 Posle Staljinove smrti započeo je nov period u razvoju sovjetske književnosti. On je imao nekoliko faza: 1. Fazu tzv. „jugovine” (nazvane tako po malom i simptomatičnom romanu Ilje Erenburga, koji je uvek bio barometar političke situacije), u kojoj je došlo do popuštanja administrativnog pritiska na književnost i nauku i koja je pr'premila tlo za početak destaljinizacije, i 2. Fazu destaljinizacije od XX kongresa KPSS 1956. godine, do pada Hmščova 1964, godine. Od 1964. godine a naročito od 1965. nastupa nova faza koja je još u toku. Karakteristično je da je sovjetska književnost, narooito od pocetka kolektivizacije, bila veoma ovisna ne samo od unutrašnjih već i međunarodnih prilika. Tako je i ..jugovina mogla da nastupi u periodu popuštanja međunarodne zategnutosti (sastanak velike četvorice u Ženevi i propovedanje miroljubive koegzistencije uz privredno takmičenje socijalističkih sa kapitalistdčknn zemljama, okončanje rata u Koreji, normalizovanje odnosa sa JugosTavijom uz odricanje od komandovanja u međunarodnom komunističkom pokretu. Period „jugovine” obeležava u književnosti, pre svega, napuštanje „lakirovke”, teorije beskonfliktnosti i dmgih šablona, kao d odustajanje od antizapadnjaoke kampanje, što je najbolje posvedočio II kongres sovjetskih pisaca 1964. godine, u čijem radu nisu direktno učestvovali predstavnici mkovodstva partdje i države i na kome Staljinovo dme gotovo da i nije bilo pominjano. Ponovo se dstiču iskrenost u pisanju (Pomerancev), potreba učenja i od zapadnih pisaca (članak !. Erenburga 0 pdščevom radu), nešablonski i kritički počinje se govoriti o kolhoznom selu (skice V. Ovečkina) itd. Naravno, ni tada nije išlo sve bez otpora, ali ti otpon nisu povlačili nikakve represaldje niti su ozbiljnije ometah dalji umetnički i kritički rad kritikovanih (kritikovanje časopisa Novi mir 1954, romana E. Kazakeviča Dvojica u stepi itd.). Ponovo se počinje pominjati ime M. Bulgakova, posle dugog prekida štampaju se originalne pesme B. Pastemaka, u prvi plan izbija K. Paustovski. Proces destaljinizacije započinje govorom N. Hmščova na XX kongresu KPSS, u kome je oštroj ikritici podvrgnut

Hvplltf r l S^' n( r le S v ? likim procesima od 1936—1938. godine fisukh r šis kih do°k rganizac F ai

1753

PARTIJA I KNJIŽEVNOST U SOVJETSKOM' DRUŠTVU