Jugoslovenski Rotar

Je. da Je i mala iskra u stanju upaliti mješavinu aluminijeve bronce i zraka, i to iskra, koja je nastala prigodom skidanja poklopca upotrebom čeličnog alata. Nakon ove katastrofe mora se alumin. bronca stavljati u promet samo u drvenom omotu.

Kao neobično interesantan slučaj može se navesti slijedeće: U neКот filmskom magacinu nastao je požar; a brzo iza toga snažna eksplozija. U svrhu pobližeg tumačenja navadja se, da su filmovi bili pakovani u limenim sanducima. Kako je poznato, filmske su vrpce izradjene iz flegmatiziranog celuloida, te kao takove ne mogu da eksplodiraju. Objašnjenje katastrofe leži u tome, da kod požara filmskih vrpca pod stanovitim okolnostima, osobito kod pomanjkanja kisika, nastaju na pola izgoreni produkti, koji, pomiješani sa atmosferskim zrakom, čine lako eksplozivnu mješavinu, koja žestoko eksplodira. Ovyakove eksplozije nazivaju se sekundarnim pojavama.

Osim nekoliko navedenih uzroka eksplozije, može nastupiti slučaj. gdje se eksplozivne mješavine prašine ne upale posredstvom plamena ili iskre, koja dolazi izvana, t. J. na termičkoj bazi, nego uslijed u njima nagomilanog statičkog elektriciteta odnosno ispraznjenjem istog (upaljenje iskrom).

Nebrojni i opetovani katastrofalni požari u tvornicama šećera prisilili su znanost na femeljiti rad oko istraživanja u tom smjeru. Tako Je ustanovljeno, da šećerni prah, vjetren zrakom, imade svojstvo da proizvede statičku elektricitetu. Tako n. pr. šečerni prah, duvan kroz cijev kod dvije atmosfere, može prouzročiti napetost do 200 volta. šečerni prah dobiva pozitivnu, a zrak negativnu elektricitetu. Ustanovljenjem ove činjenice, te poduzimanjem potrebnih mjera, prestale su ovakove katastrofe gotovo posvema. Slično svojstvo imade i sumpor. koji, najfinije samljeven, posjeduje ovo svojstvo Još u jačoj mjeri. Slučaj iz prakse: Sumpor је samljeven u željeznom mlincu u пајfiniji prah. Iznenada je nastala eksplozija, koja Je uništila aparaturu. Na sreću nije bilo ljudskih žrtava. Naknadno se ustanovilo, da je prekid voda od struje u zemlju prouzročio eksploziju.

Daljni slučaj iz prakse: U nekoj tvornici baruta opetovano je dolazilo do upaljenja kod ispražnjavanja sirovog baruta iz sušione. Kod svakog požara bilo Je 2 do 5 ljudske žrtve. Pomnivim isštraživanjem ustanovilo se, da Je sirovi nitrocelulozni barut kot manipuliranja napunjen statičkim elektricitetom. Nakon što su bili stručno uredjeni potrebni vodovi u zemlju, bile su ove redovite katastrofalne nezgode potpuno uklonjene.

Važno je spomenuti, Sto je ustalom konstatirano u opasnim pogonima. da mnogi ljudi posjeduju individualno svojstvo, nakupiti u sebi statičku elekitricitetu u neobičnoj mjeri. Radnik, sa ovakovim svojstvom, dotakne li se lako upaljivog (zemljom spojenog) materijala. može se vrlo lako upaliti iskrom, koja iskače. Radnici; sa ovakovim indiyidualnim svojstvima, odnosno osebinama, moraju se odstraniti iz opasnih pogona, a na njihova mjesta postaviti radnike koji ne naginju za ovakovo nakupljanje stati¢kog elektriciteta.

Konačno treba Još navesti veliku eksploziju (tvornice) Opau u Njemačkoj na dan 21. novembra 1921. Ova tvornica proizvadjala je

192