JUS standardizacija
s tom Tazlikomn što u novogradnji to takođe ide bez smetnje, a u održavanju je potrebna dopunska obrada, jednom za svagda. Kod uvrnutih vijaka se u održavanju, DO pravilu, ne može mnogo učiniti, ali zato se u novogradnji i to u velikom broju slučajeva može · preći na metrički navoj bez većih teškoća. To su či-
njenicće koje se teško mogu osporavati. U svakom slučaju, nepobitna je činjenica da će sve teškoće biti tim veće, čim dalje bude napredovao naš industriski razvoj, što znači, čim se više bude odlagalo preduzimanje odlučnih mera za stoprocentni prelaz na metarski sistem.
Naravno, sasvim druga je stvar, ako neko smatra da treba da se vratimo sa metra na col i da to može
DK 662.753.325:389.6 (049.83)
_
tehnički i ekonomski da brani. U tom slučaju to naravno prelazi okvir ličnog shvatanja i Dostaje pitanje nacionalne ekonomije.
No gore od svega je paralelno održavanje dva sistema. Takav luksuz ne mogu sebi da dozvole ni zemlje daleko bogatije nego što je naša. Zbog toga, i za našu zemlju važi, nešto. modificirana parola, navedena na kraju članka Dr. Ing. Rossia: odlučno i doslednc sprovoditi metarski sistem. Ako se taj zadatak postavi Jasno, odlučno i sa svesnošću posledica svakog odlaganja, tada će se naći i mogućnost da se prebrode sve teškoće.
Ing. B.S
· POVODOM IZNOŠENJA NA JAVNU DISKUSIJU OSNOVNIH PREDLOGA JUGOSLOVENSKIH STANDARDA ZA PROIZVODE PRERADE NAFTE
Problem standardizacije nafte i naftinih derivata ima svoje specifičnosti, pa se iz osnove razlikuje od
sličnih problema iz drugih oblasti narodne privrede.
Ove specifičnosti dolaze, u prvom redu, zbog složenosti i raznolikosti same sirovine (sirova nafta se smatra mešavinom više stotina pa, i do preko hiljadu vrsta raznih ugljovodonika, čiji količinski odnos može
da bude neobično varijabilan). Zbog toga, preradom
sirove. nafte dobija se ogroman broj veoma različitih proizvoda, čiji je kvalitet pa, sledstveno tome, i vrsta finalnog produkta, u najvećem stepenu uslovljen kvalitetom osnovne sirovine i tehnološkog postupka Drimenjenog prilikom prerade. Veliki broj proizvoda prerade nafte i diferencijacija njihovih substantivnih osobina čine, da je i samo pitanje primene tih pro=izvoda meobično komplikovano.
Uwglavnom iz tih razloga, osnovni predlozi jugoslovenskih statridarda iz ove materije, koji su objavljeni na javnu diskusiju u biltenu »Standardizacija« br. 2/53, dopunjeni sa četiri predloga Koji se objavljuju u celini u ovom broju, odnose se na prvu grupu Dproizvođa prerade nafte, 1.j. na važnije vrste tečnih go-
riva. Kađa ovi predlozi posle završene javne diskusije.
i definitivne redakcije izvršene na bazi primljenih opravdanih i umesnih primedbi, dobiju obaveznu snagu kao jugoslovenski standardi, smatramo da će, pored
· datih fizičkih i hemiskih karakteristika, čija se vrednost u praksi doduše često puta Đokazala nedovoljno pouzdana, da reše i čitav niz drugih problema koji su se pojavili, a koji se i danas pojavljuju u proizvodnji i trgovini naftinim derivatima. -
Pored pomenutih osnovnih predloga jugosloven- |
skih standarda, koji obrađuju materiju određenih proizvoda prerade sirove nafte, mišljenja smo da bi neophodno bilo da se u doglednom vremenu donesu i jugoslovenski standardi za opštu klasifikaciju naftinih derivata, za grupu tečnih goriva. Donošenjem jugoslovenskih standarda o opštoj klasifikaciji tečnih goriva, dobivenih preradom sirove nafte, nesumnjivo je da bi se učinila ogromna usluga velikom broju potrošača ovog vrlo važnog proizvoda, pored toga što bi se rešila i mnoga pitanja raznovrsne i čisto kontradiktorne terminologije na ovom području. Opšta klasifikacija tečnih goriva imala bi da obuhvati osnovnu podelu svih derivata nafte, u konkretnom slučaju goriva, i na osnovu nje izradio bi se sistem oznaka i utvrdili komercijalni tipovi pojedinih proizvoda. Osnovni predlozi jugoslovenskih standarda za proizvode prerade nafte, koji su objavljeni na javnu diskusiju u kratkom izvodu (»Standardizacija«, br. 2/53), umnoženi su u celini prema predlogu i razaslati svima zainteresovanim ustanovama i preduzećima (potrošačima i proizvođačima) s tim, da stave svoje primedbe (dopune ili izmene) uz dokumentovano obrazloženje istih. Ovi osnovni predlozi, dopunjeni sa četiri nova predloga koji se u celini objavljuju u ovom broju, pretstavljaju u stvari prvu grupu osnovnih predloga jugoslovenskih standarđa za proizvode prerade nafte. Predlozi sadrže uglavnom odredbe koje se odnose na kvalitet jednog određenog proizvoda. Fizičke i he-
miske karakteristike, sa dopuštenim granicama oistupanja od predlogom utvrđenih vrednosti kod pojedinih proizvoda, omogućuju racionalno proveravanje kvaliteta u proizvodnji i trgovini tim proizvodima. Poftrebno je istaći da je u predlozima izričito naglašeno, obzirom na već izložene specifičnosti standardizacije naftinih derivata, da svaki proizvod mora, i pored toga što odgovara postavljenim fizičkim i hemiskim podacima, da bude upotrebljiv za namenjenu svrhu. Oblast upotrebe naftinih derivata je važan elemenat ovih predloga, jer on povezuje fizičke i hemiske karakteristike proizvoda, koji, kao što je napred izloženo, nemaju uvek jednoznačan smisao sa mogućno-
stima njihove primene.
Zato je u osmovnim predlozima naznačena u posebnoj tačci upotreba za svaki proizvod posebno, koja, iako postavljena u dosta širokim granicama, daje mogućnost orijentisanja prilikom upotrebe, odnosno primene dotičnog proizovda. Osnovnim predlozima predviđa se i odredba za način isporuke proizvoda prerade nafte, koja tačno definiše način i sredstva za transport tečnih goriva. Istovremeno, ovom odredbom se rešava još jedno važno pitanje, pitanje ekonomskokomercijalnog karaktera, koje igra važnu ulogi prilikom sklapanja ugovora između zainferesovanih strana o kupovini i isporuci.
Nadamo se da će donošenje jugoslovenskih standarda za proizvode prerade sirove nafte (srupu tečnih goriva) na bazi objavljenih osnovnih predloga, i pored komplikovanosti toga pitanja, rešiti brojne probleme u proizvodnji, odnosno u preradi, distribuciji i primeni različitih naftinih derivata.
Potrebno je ovom prilikom pomenuti i to, da u osnovnim predlozima za proizvode prerade sirove nafte nisu date metode ispitivanja i način uzimanja Uuzoraka. Ovo je učinjeno namerno, jer je materija koja obrađuje ovaj deo manje-više zajedička svima proizvodima prerade nafte, Da će biti obrađena kao Dosebna grupa sfandarda, ali koja sa standardima o kojima je napred bilo reči, čini jednu celinu.
u Saveznoj komisiji za standardizaciju će sukcesivno biti obrađena dalja grupa osnovnih predloga proizvoda prerade nafte, koju sačinjavaju 59 predloga za vazna maziva ulja i mazive masfi i .B predlosa opštih standarda za ovu grupu proizvoda, koji sadrže klasifikaciju i upotrebu raznih proizvoda sa objašnjenjima, osnovnom podelom i oznakama za grupe proizvoda, i posebno za svaki proizvod.
Objavljivanje osnovnih predloga ove grupe DroOizvoda prerade sirove nafte na javnu diskusiju viršiće se kao i dosad, putem biltena »Standardizacija» u obimu anotacije (kratkog izvoda), ili u celini.
Sve ove osnovne predloge za derivate nafte prve grupe (tečna poriva) koji su već objavljeni i druge grupe (maziva ulja i mazive masti), koji će se u doglednom vremenu objaviti na javnu diskusiju, izradila je grupa stručnjaka bivše Glave direkcije za naftu NR Hrvatske u Zagrebu 1952 godine.
Ing. M. Marić
_ STANDA RD DIZACIJA ar