JUS standardizacija

ranje, konstrukcija, izbor odgovarajućeg materijala, dovoljna rezerva, granice sigurnosti itd. Organizacija procesa izrade i kontrole mora obezbediti dovoljan,stabilan i ravnomeran nivo kvaliteta. U eksploataciji treba predvideti pravilno održavanje, čišćenje, obnavljanje istrošenih delova itd. Korisniku mora biti obezbedjeno uputstvo za upotrebu koje definiše način pravilne upotrebe i održavanja i sadržaj upozorenja na eventualne opasnosti, ukoliko se korisnik ne bi pridržavao uputstava.

Nasuprot većini drugih karakteristika' kvaliteta, koje se mogu utvrdđdjivati

i meriti pre stavljanja proizvođa u promet, to kod pouzdanosti nije mo= guće. Pouzđanost proizvođa je osobina, kojom se označava njegovo očekivano (t.j. verovatno) ponašanje u toku upotrebe, ali koje se može oce= njivati samo na oshovu iskustava u vezi sa ponašanjem takvih ili sličnih proizvoda u eksploataciji, bilo na osnovu laboratorijskih ispitivanja. Strogo uzevši, pouzđanost je statistička ve= ličina i izražava se kao verovatnoća čija su baza raspoloživi podaci. To treba imati u viđu naročito kada je

u pitanju visoki rizik, odnosno kađa se· radi o karakteristikama, koje su bilo kako kritične u pogleđu bezbednosti života, zdravlja, okoline ili materijalnih dobara. Potpuna pouzđanost ne postoji, ali je proizvodjač dužan đa barem kod tih kritičnih karakteristika obezbeđi dovoljnu pouzdanost. U svim fazama izrađe proizvođa i njegove upotrebe treba obezbediti odgovarajuće održavanje i potrebna uputstva korisnicima. Na kvalitet odnosno pouzđanost već ođavno ne gledamo kao na neku posebnu aktivnost, odvojenu od sveukupnog programa izrade proizvođa; kvalitet i pouzdanost nije moguće uvesti u proizvod nakon završenog proizvodnog postupka, već se moraju ugradjivati u proizvod u toku procesa proizvodnje.

To važi za sve vrste proizvoda nezavisno od toga da li se radi o elementu, uredjaju, ili sistemu, odnosno serijskom proizvodu za tržište ili profesionalnim proizvodima koji se rade na osnovu posebnih zahteva poru čioca. Bez obzira na vrstu proizvoda, program za obezbedjenje kvaliteta i pouzdanosti mora uključivati iste zadatke, ~ ~ ~ e Profesio- Serijski Serijski, Specinalni, prema za trži- razni stup- jalni specifikaci- šte njevi obezjama poruči- bedjenja oca kvaliteta

Ova razmišljanja vode nas do zaključka, da zahteve u vezi sa pouzdđanošću treba da zadrže svi standardi.

Kod osnovnih odnosno opštih stanđarđa treba uzeti u obzir pre svega sledeće grupe standarda:

Standardđde koji se odnose na organiza=ciju i metođe u sistemu obezbedjenja kvaliteta proizvoda, uključivši postup= ke i tehnike rada pri statističkoj kontroli kvaliteta.

Standarde sa područja metrologije: pouzdanost ispitnih metođa, utvrdjivanje grešaka pri merenju.

Stanđarde, koji propisuju metođe i postupke za ispitivamje na uticaje okoline.

odredbe o pouzdanosti u standardima nekih

industrijski, razvijenih zemalja

U zapadnim državama standardi su većinom neobavezni. Za neke objekte, po= stroJenja, uredjaje, opremu i druge proizvode, kao što su vozila za drumski saobraćaj, nuklearna oprema, Oprema za armiju, policiju i sl., postoje obavezni propisi koji regulišu zahteve sigurnosno-tehničkog značaja odnosno problematiku odđ šireg društvenog interesa.

Kada se rađi o uvozu opreme od opšte društvenog značaja koju uvozi ZJŽ, JZPTT, javna uprava, finansijska uprava, armije i sl., ugOvOr se moOra pozivati na opšte nacionalne standarde ili standarđe pojedinih grupacija i sadržati pored detaljnih tehničkih uslova i odredbe u vezi sa pouzdanošću.

U Saveznoj republici Nemačkoj široko područje industrijskih proizvođa za trajniju upotrebu obradjuje Zakon o tehničkim radnim sredstvima. Taj

94 —–:i–zZz a Ka a a OI O m O O E NI — wu u UNLL u uNAN la