Nova Evropa

od kapitalizma i birokracije, -- Prvobitna težnja radnika išla je zatim, da im se dozvoli udruživanje, kako bi na taj način, tj, kolektivno, mogli tražiti i dobiti što bolju nadnicu za svoj rad, Ova faza radničke borbe bila je karakteristična, radi toga što je priznavala principe buržoaske političke ekonomije, koji su tretirali i rad kao svaku drugu robu : rad je prosto zavisio od »potražnje« i »ponude«, To je dakle bila prva, gotovo instinktivna, borba radnika za industrijske slobode,

U Velikoj Britaniji se tada prvi put pojavila ideja o organizovanju radnika, fakozvani Savez Esnafa {Trade Union). Istoričari »Ттед-Јшиопа« delinišu to kao »stalno udruživanje radnika-nadničara radi utvrdjivanja ili poboljšanja pogodaba njihova rada«, Te organizacije postoje ı danas, ı neobično su jake : imaju odlučan uticaj na politiku socijalističkih stranaka i na ceo javni život u zemlji, Medjutim, u novije doba radnici — pod uticajem razvijenih socijalističkih i komunističkih ideja ne zadovoljavaju se više prilično konzervalivnim držanjem i akcijama ovih »Tred-Juniona« ; oni zahtevaju, da se ove organizacije što više revolucijonišu, i da ne budu samo. pasivna odbrana protiv opresije koja postoji ili koja bi mogla doći. Oni traže od »Tred-Juniona4« da preuzmu celokupnu upravu i konfrolu industrije u svoje ruke, Tako je postao iz tog pokreta oko. »Frade Union«-a današnji esnafiski socijalizam, koji postavlja kao Slavni svoj zahtev, da sistem nadnice prestane, a da država kao kooperator pridje k njima i podje s njima, Prema njima, država bi, kao predstavnik potrošača, bila vlasnikom svih sredstava produkcije, dok bi esnafi — radničke organizacije —, kao predstavnici proizvadjača, kontrolisali državu,

Kao što je poznato, kolektivizam daje svu vlast i sav nadzor u ruke potrošača, a sindikalizam u ruke proizvadjača, Medjutim, kod esnaiskog socijalizma to nije tako, — on voli balansiranje, i kombinuje ono dvoje tražeći podelu vlasti: »krajnji« ili vrhovni suverenitet leži u rukama potrošača i u rukama proizvadjača, naizmenično, Nastaje pitanje, kako se zamišlja ta dualna vlast ? Ko će rešavati sporove i nesuglasice, koji bi mogli nastati ? Prema teoretskom shvaćanju esnaiskog socijalizma, ta dualna vlast podelila bi se, na jedan parlamenat (po današnjem sistemu), koji bi bio predstavnik potrošača, i na kongres esnala, koji bi bio predstavnik proizvadjača; na laj bi način, misle, dualne aktivnosti i dualni interesi celokupnog društva došli do jednakog izraza i dobili svaki svoje zadovoljenje, Država, odnosno parlamenat, brinuo bi se da pojedini esnafi ne postanu odviše oblaporni, ili indolentni, dok bi opet esnali vodili računa o radu industrije, o distribuciji prihoda, o pogodbama rada, i o izboru upravitelja posla, To bi, po prilici, bio odnos izmedju centralnih tela potrošača i proizvadjača. i

Što se liče unutarnje organizacije ovakih esnafa, tojest odnosa i položaja pojedinačnog radnika prema organizaciji, esnafski socijalisti misle, da bi svaki radnik u jednoj fabrici bio članom iste organi zacije, odgovoran svojim drugovima, Takav radnik bio bi kontrolisan od svojih drugova, koji bi isto tako bili zainteresovani u toj industriji

337