Nova Evropa

Tako je, bar po kazivanju Konstantina Porfirogenita, izgledalo tada opšte stanje na Balkanu, i to su bili prvi koraci organizovanja etničkih i političkih sklopova Srba i Hrvata,

Na pitanje: ko su upravo Srbi i Hrvati? — jedni odgovaraju: da su i jedni i drugi — polabljani, Samo što se jezik polapskih Srbohrvata znatno razlikuje od jezika južnih, balkanskih Srbohrvata, te smeta da se Polablje prizna njihovom pradomovinom; zato je došlo drugo mišljenje, koje je pradomovinu balkanskih Srbohrvata pomaklo dalje na Istok, — uUpirući se na svedočanstva Plinija i Ptolomeja, o naseobinama Srba u istočnoj Sarmatiji, i na tumačenje Bagibarije, kao imena planinskog lanca u Beskidima (»Babja Gora«), Ovo su mišljenje uneli u nauku i pokušali ga utvrditi Šafarik (1837) i Dobrovski (1809), Šafarik smatra, da je pradomovina balkanskih Srbohrvata današnja istočna Galicija i Volinska Gubernija na Ukrajini {a ne Češka ili Polablje)., Isto ime, južnih i daleko udaljenih polapskih (lužičkih) гђа, Šafarik objašnjava činjenicom, da su se u početku Srbima nazivali svi Sloveni, pa se ovo ime sačuvalo u raznim zemljama, Svakako su se Srbi i Hrvati doselili na Balkansko Poluostrvo docnije nego druga slovenska plemena, jer se dokumentovano spominju Sloveni na Balkanu kroz ceo VI vek, dakle na sto godina pre pojave Srbohrvata, Sa pojavom klasičnog dela Kopitareva »Glagolita Clozianus« {1836), utvrdjeno je onda mišljenje, da je slovenski pas na Poluostrvu, koji se protezao od Tirola do Crnog Mora, prekinut u VII veku na dva dela, na zapadni i istočni; docnije, iz istočnog dela, formirali su se Bugari, kad se ukliniše medju Slovene došljaci sa severa — Srbohrvati. Ovu Kopitarevu teoriju primio je Miklošić (1879), B. M. Ljapunov (1893), i Dimler (1856). ;

izgledalo je, posle ovoga, da je kazivanje Porfirogenita nepobitno i avtoritativno, Ali je došao Rački (1865 i 1886), koji poriče bilo kakvu vezu izmedju južnih Srbohrvata i njihovih severnih imenjaka, Rački je mišljenja, da je ovde reč o opštim plemenskim nazivima, kako je to čest slučaj kod Slovena, Gledište Račkoga prihvatio je i dopunio Vatroslav Jagić (1895), dokazujući ubedljivo da postoji i danas, kao u prošlosti, jedinstven jezični pšs koji se proteže kroz celokupno slovensko stanovništvo našeg Poluostrva, od Slovenaca na zapadu pa do Bugara na istoku, te da se Srbohrvati nisu uklještavali izmedju Slovenaca i Bugara, već da su se oni od prastarih vremena organski razvijali tu medju njima, na svojim mestima, i harmonično i istovremeno sa njima prelazili u posebne etničke zajednice, u procesu svoga istorijskog života na Poluostrvu, Jagić i Rački dakle odriču svaku genetičku vezu balkanskih Srbohrvata sa češkim Hrvatima i lužičkim Srbima, te kritički posmatraju i kazivanje Konstantina Porfirogenita o kasnijem

227