Nova Evropa

„Poratna Bosna i Hercegovina“.

Članak G. Dra. Rajka Gjermamovića, pod gornjim naslovom, u broju »Nove Evrope« {od avgusta ove godine) posvećenu uglavnom »Bosni i Hercegovini nekad i sa d«, izazvao Je živo mferesovanje i razne komentare u krugovima bosamskih intelektualaca, što je — po našem mišljenju — wsvakako dobar znak za oboje, i za članak G. Gjermanovića ı za bosanske itelektualce, Od kritičnih napomenš koje su doprle i do nas, držimo da je korisno izneti — kao suprotno mišljenje — delove Jednog pisma istakmutog narodnog borca pod Austro-Ugarskom pre Rata, G. Šćepana Grdjića. Pismo je {od 15, septembra 1931) upućemo našem uredniku, koji Je ponudio G. Grdjiću da mapiše članak, u odgovor na članak (О. Gjermamnovića; ali je G. Grdjić odgovorio, da je po njegovu mišljenju dovoljno što je rekao u svom pismu, i dao je dozvolu da se to objavi, u vidu pisma, Što ovim i činimo.

.., Nikad u svoj vijek mijesam pročitao nepovoljniji sud o Bosni i Hercegovini, i Bosancima 1 Негсебоусшта, nedo u ovom člamku; nijesam našao foliko nipodaštavanja naroda ovih krajeva mi kod predratnih »kulturtregera«, koji su dolazili s punim uvjerenjem svoje rasne superijornosti, koliko kod ovoga čovjeka maše rase, Ali bih sve to Ja oprostio, da su mu tvrdnje istinite i razlaganja logična. Medjutim, u cijelom članku nema nijedne tvrdnje koja se ne bi mogla s uspjehom pobijati, a preko polovice — i što je glavno, take su sve osmovne, ima ih koje direkino tvrde suprotno od onoga što je u stvari,.. |

G. Gjermanović odriče svaku državno-političku imdividualnost Bosni i Hercegovini; to su za njeda »бгашсе до kojih su Turci konačno potisnuti i preko kojih nisu mogli dalje prodirati, ili — s protivnog gledišta — one su označavale teritoriju koju u poslednjim vekovima drugi okolni narodi i države misu bili u stanju da osvoje i otmu od Turaka, Od Okupacije naovamo, one su označavale teritorijalnu zonu postignutoš prodiranja bivše Austrougarske Monarbije na Balkan, drufim rečima: predstavljale su neku vrstu austrijske kolonije.« Vara зе О. Gjermanović, Još prije Turaka Bosna i Hercegovina imale su svoju punu državnu nezavisnost, Pod Tvrtkom, Bosna je bila najača jugoslovenska država, i TIvrtkova državna koncepcija bila je zdravija od koncepcije i Jednoga okrunjenoš Nemanjića, neizuzimajući čak ni Dušana Silnog. Sve je to, još od davnina, i kroz vijekove, djelovalo da se kod pripadnika ovih krajeva stvori jedan osjećaj bosanskohercegovačke državne individualnosti, Nije toga mestalo ni

334