Nova Evropa

O problemu neutralnosti.

Nadovezujući na svoje članke o problemu politike neutralnosti, kako ga shvaćaju i primjenjuju pojedine države, da bi odbranile — ili bar izvinile — svoju neutralnost {vidi »Novu Evropu«: od decembra 1935: »Kolebanje kao princip neutralnost kao izgovor spoljne politike Sjedinjenih Država«; od aprila 1936: »Spoljna politika Švajcarske, kao kriza jednog instinkta«; od oktobra 1936: »Velike države Evrope i Španski Rat«, i od januara 1937: »Neutralnost Belgije«), želim u ovom članku završiti svoja rasmatranja o ovom problemu i dati nekoliko pretpostavaka za jedan opći zaključak.

Politika meutralnosti, geografski, drži se — kako smo vidjeli — izvjesnih zemalja: USA, Švajcarske, Belgije, Španije; pa one i održavaju aktuelnost svih problem4 vezanih za neutralnost, Ovaj politički stav, medjutim, ne prestaje da snažno utiče na mehaniku medjunarodnih odnos4, i on se sve to više približava i našim granicama,

Razvoj prilikš4 u Španiji i Belgiji osvijetlio je i drugu stranu politike neutralnosti —: pravo na pomoć iz inozemstva, Ne može biti prava na takovu pomoć ako nema i obaveze za pruženu pomoć, Od svih država, o kojima smo dosad govorili, mogle su da plate cijenu za svoju neutralnost jedino Sjedinjene Države Amerike, — blok državš koji je jedan bogat svijet za sebe; niti Švajcarska niti Belgija nisu mogle da plate ovu cijenu, niti bi to nama bilo moguće, (U dilemi izmedju odricanja pomoći iz inozemstva, na jednoj strani, i bespomoćne neutralnosti na drugoj strani, može da postoji, kod trijeznog rasudjivanja, samo jedan odgovor: napuštanje misli o neutralnosti,

Neobično je poučan primjer Belgije: Belgijska Vlada prima saglasne note Francuske i Velike Britanije od 24. aprila 1937, kojima se Belgija pušta ispod obaveza Lokarnskog Pakta, iako te note izričito ističu, da Belgija ostaje članom Društva Naroda, dakle da ju vezuju obaveze člana 16 Pakta, te da Lokarnski Pakt (odnosno utanmačenje od 19, marta 1936) važi i nadalje izmedju Francuske i Velike Britanije, Slijedi zaključak, da neželeći odreći se pomoći iz inozemstva — Belgija nije platila cijenu za potpunu svoju neutralnost, neso da je jedino uspjela oslabiti svoje obaveze prema Velikoj Britaniji ili Francuskoj. Ipak je to riješenje belčijsko-francusko-britanskih odnosa važno, kao istorijski datum prvoša reda: ono je završetak jednog dugogodišnjeg razvojnog procesa, u kojem su upotrebljeni jaki akcenti i isticani visoki ciljevi: govorilo se o svjetskom miru, o apsolutnoj neutralnosti, ı otcjepljenju od francuske spoljne politike, te o ukidanju svih obaveza, a došlo se do oslobodjenja od Lokarna, koji Je već godinu dana ranije bio uništen, i — do još jačeg vezivanja uz Društvo Narod4, Desilo se

197