Nova Evropa

Protagonisti današnje teorije o »prezreloj« privredi u Sjedinjenim Američkim Državama tvrde, da Sjedinjene Američke Države »stare« i da, prema tome, i njezin privredni Tazvoj, po samoj prirodi stvari, mora da opada, što se manifestuje naročito u stalnim krizama i velikoj nezaposlenosti. Da bi dokazali tačnost svoje teorije, oni navode: prvo, da je priraštaj stanovništva u Sjedinjenim Državama u opadanju; zatim, da Sjedinjene Države nemaju više teritorija prema kojima bi se mogle širiti i vršiti ekspanziju; i napokon, da se ne mogu sagledati neke nove industrije, kao što je to bio slučaj kod ranijih privrednih kriz4, koje bi mogle da osveže i ojačaju američku privredu. Pristalice ove teorije idu i dalje pa tvrde, da su danas prilike za investiranje novog kapitala u industriju smanjene, pa da ne privlače štediše da ulažu svoje uštedjevine u industriju; zatim, logično sprovodeći svoju misao do kraja, oni kažu da se nezaposlenost radne snage pojavljuje kao posledica smanjenih investicija kapitala u industriji. Da bi se tome stalo na put, kao i da bi se američka privreda povela novim putem, oni preporučuju, da američka vlada preuzme ma sebe najveći deo upravljanja privredom u zemlji, te time pruži novog podstreka privredi. Glavna je dakle ideja prvoboraca za novi privredni sistem u Sjedinjenim Američkim Državama, da država uzme u svoje ruke dirigovanje privredom, t. j. da zameni privatnu inicijativu u privredi radom kojim će ona sama upravljati.

Medju američkim ekonomskim piscima, najpoznatiji protagonista teorije »prezrelosti« privrede jeste Alvin KH. Hansen, profesor političke ekonomije na Univerzitetu u Harvardu. Njegovim gledištem, koje smo uglavnom napred izneli, a iz koječa proizilazi, da nešto u osnovi зада пјев američkog poretka u industriji nije u redu, uznemiren је poslovni svet u Sjedinjenim Državama, pa se izrazila želja, da ekonomski pisci koji ne dele ovo gledište odgovore na tvrdnje profesora Hansena, i to da dadu odgovor koji bi uneo više optimizma u pogledu budućnosti američke privrede. Američki poslovni ljudi veruju, da se Hansenova teorija osniva na suviše pesimističnom tumačenju mogućnosti koje stoje na raspoloženju američkoj privredi, i da, kad bi bilo istina što tvrdi profesor Hansen, onda ne bi bilo spasa američkoj privredi. Da bi dokazali da se ovake stvari ne mogu

216