Pravo i privreda

K olektivni ugovori

Da li niži, uži kolektivni ugovor mora bili u skladu sa višim, širim kolektivnim ugovorom ili on može da odstupa od višeg, šireg ugovora i da li postoji hijerarhija tih akata? Odredbama člna 85. Zakona o osnovnim pravima iz radnog odnosa uredjen je kolektivni ugovor, kao opšti akt posebne viste kojim se uredjuju, u skladu sa zakonom i drugim propisima, prava i obaveze radnika zaposlenih u organizacijama i kod poslodavaca, kao i prava i obaveze tih organizacija i poslodavaca. Kolektivni ugovori mogu se zaključivati na nivou federacije, republika, auto no mnih pokrajina i za pojedine delatnosti. Odredbama člana 13. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o osnovnim pravima iz radnog odnosa ("Službeni list SFRJ", br. 42/90) dopunjene su odredbe diana 85. osnovnog teksta zakona tako što je propisano da se kolektivni ugovor može zaključiti kao opšti na nivou republike ina nivou autonomne pokrajine, (a ne samo na nivou federacije kako je do tada bilo predvidjeno) i kao granski na nivou federacije, republike i autonomne pokrajine. U ovim odredbama Zakona odredjeni su i subjekti zaključivanja kolektivnih ugovora. Kolektivni ugovor na nivou organizacije jeste najniži, odnosno najuži kolektivni ugovor u sistemu kolektivnih ugovora. Zakonom nije izričito propisana obaveza međjusobne saglasnosti izmedju kolektivnih ugovora ni hijerarhijski odnosi izmedju ovih opštih pravnih akta. Medjutim, obaveza poštovanja kolektivnih ugovora proizlazi iz celine odredaba Zakona 0 kolektivnim ugovorima i iz volje subjekata koji zaključuju kolektivne ugovore, Sire i uže, opšte i posebne. Koliko je ta volja stvarno zastupljena kod širih kolektivnih ugovora drugo je pilanje. U slučaju medjusobne nesaglasnosti izmedju šireg 1 užeg, opšteg i posebnog kolektivnog ugovora može se tražiti zaštita prava u skladu sa zakonom i kolektivnim ugovorom, pred sudom ili arbitražom.

Januar / ’92.