Ratnik, 01. 08. 1923., S. 88

82 РАТНИК

поставе у такав положај да се њихове снаге допуњују до индентичности 2

У огромном броју случајева ће бити, да ће једна страна бити надмоћнија или ће се за такву осећати, па ће и решење рата тражити, док друга страна може и остати у жељи да до рововског рата дође да би поправила ситуацију али ће та њена жеља у највише случајева остати само жеља. Да до рововскога рата дође треба да су, дакле, обе ратујуће стране на то вољне, односно да су на то приморане, што и ако није искључено, оно је врло ретко. Да се у будућем рату и деси рововска војна, она ће трајати много краће но што се то дешавало у европском рату.

Ако предпоставимо, да су ова разматрања по питањима: примене фортификације, трајања рата и вероватности рововскога рата, исправна, онда се маневарски рат јавља као нормални и редован вид рата. Према овоме у миру се треба првенствено за овај вид ратовања и припремати, управо за њега треба увек бити спреман, а рововски рат имати у виду да се и њему евентуално може прићи ако се зато деси случај.

Познато је да данас у састав маневарске или пољске артилерије улазе више видова артилерије и више калибара код појединих видова. У већини војсака у пољску артилерију спадају:

а) пољски топови калибра 75 мм—80 мм.

6) брдски топови калибра 65 мм.—75 мм.—80 мм.

в) дугачки топови калибра 100 мм.—105 мм .—110 мм.

г) лаке пољске хаубице калибра 100 мм .—105 мм —113мм д) тешке ,„ о » 120 мм. —155 мм.

ђ) лаке рововске батерије.

Према овоме што смо до сад изложили, а према својствима балистичким. и подобностима за гађање ових разних видова артилерије и њихових калибара, очевидно је, да се иста сразмера за шрапнел и гранату не може применити код свих њих. Мишљења сам да код пољских топова калибра 75 мм до 80 мм треба да има шрапнела исто колико и граната т. ј. пола и пола.

Кодлаких пољских хаубица треба имати У; шрапнела #43 граната; код тешких пољских хаубица да буде највише '/5 шрапнела, код дугачких пољских топова може бити и без шрапнела.

Овакав однос у зрнима задовољава услове не само маневарског рата, већ и услове рововског рата. Но како у рововској војни узимају учешће не само артилерија из пољске војне већ и тешка артилерија као и специалана рововска артилерија, то ће за циљеве рововске војне тешка и специјална рововска артилерија бити наоружане само гранатама.

Пошто у артилерији није постигнут тај идеал, да се има једно зрно, то треба одбацити свако умножавање врста зрна, и задржати само шрапнеле и гранате. Да би се гранате могле искористити према природи и особини циља ваља да има више врста упаљача.