RTV Teorija i praksa

* Prema Dr M. Oreču: Sistem informisanja u SFRJ i п svetu, Beograd, 1971. godine, str. 12.

** Sredstva informisanja i ostvarivanje načela javnosti, istraživanje JIN, Beograd, 1969. godine, str. 56.

uspevali da vladaju, upravljaju i predvode. Kako su pojedine istorijske ličnosti osećale značaj i snagu uticaja stampe, recito i ilustrativno govori jedna anegdota, prema kojoj je presdednik SAD Tomas Džeferson još 1803. godine, izjavio: »Kad bih morao birati između vlade bez stampe i novina bez vlade ne bih oklevao ni jednog trenutka da se opredelim za ovo drago rešenje.«* U modernem industrijskom društvu, u veku atoma i kibernetike, kada se funkeionisanje mašina kao i čitavih sistema ne može zamisliti bez informacije, sredstva javnog informisanja vrše ogromnu društvenu ulogu a time je i njihov uticaj i značaj dostigao nesluéene razmere. Zato se sve društvene strukture, sve interesne grupe bore da ostvare uticaj na sredstva javnog informisanja i nastoje da pomoću tih sredstava realizuju svoje ciljeve. U današnjoj eri obeleženoj birokratizaeijom i monopolizaeijom političkog odlučivanja, ali i politizacijom društva, očita je tendencija određenih društvenih snaga da manipulisanjem sadržajima, vrednosnim merama, karakterom i oblicima informacija podrede javnost postojećoj hijerarhiji i strukturi društvene moći.** Iz istorije Ijudskog društva poznato je da su se raniji društveni sistemi (a pojedini i danas) održavali sredstvima fizičke sile; medutim, oni se danas u velikoj meri održavaju pomoću informacije koju specijalno oblikuju i prezentiraju javnosti. Ovo tvrdenje potkrepljuju mnogobrojni empirijski nalazi i studije о tzv. transmisionoj funkeiji stampe, radija i televizije i drugih oblika javnog informisanja. Tako se u jednom istraživačkom projektu Jugoslovenskog instituta za novinarstvo konstatuje da se u nekim savremenim društvenim sistemima, u kojima postoji relativno konsolidovana i otvorena dominacija birokratizovanih političkih struktura nad svim značajnim sferama javnog života dirigovanje društvenim procesima komuniciranja i posebno

22