SRĐ

— 820 —

nausea e disg'usto di fronte alla eorruzione, alla sventura, alla rovina, alla morte, non mi pare che eompia un cosi alto uffićio civile da meritar gl' incensi e le palme. II moralista, 1" educatore, il l'innovatore, come Ibsen e proclamato dai suoi fed«li, ha un altro atteggiamento." Nordau je to dobro shvatio, i punijem pravom Ibsena i Ibsenizam oštro napao. Potpuno se slažem sa Nordau-ovom kritikom o franeuskoni Naturalizmu i glavnom negovom zastupniku Emilu Zoli. Ne mislim se dugo zabaviti kniževnijem radom Emila Zole; to eu uraditi drugom prigodom. Gvaj ću se put osvrnuti samo na neke glavne misli. Da je Naturalizmu odzvonilo 11 kniževnosti, to je već svakome poznato. Glavni negdašni negovi zastupnici već ga zapustiše. Guv de Maupassant piše psihološke romane; Joris K. Hujsmans preobrazio se je u mistika. Paul Bonnetain, Descaves, P. Marguerite i H. Guisches, oštro ga napadaju. Zola svoj uspjeli treba da zahvali skrajnoj trivijalnosti, koju nam je znao orisati živim koloritom zanosna stila. Razne eđieije negovijeli romana daju nam pravo. Nana se je rasprodala u КзО.ООО komada; 143.000 Debdrte; 127.000 Assommoir; 160.000 La terre; 88.000 Oerminal; 83.000 Bete hamaine i Le reve; 82.000 Pot-Boaille; 55.000 L' oenvre; Joie de vivre 44.000; Curee 36.000; Coriqnete de Plašsana 25.000, a Contes d Ninon niti 2000 komada, i t. d. Odatle slijedi, da sii romani, ii kojijem prevlađuje strast i trivijalnost, postigii boli trgovački uspjeh. Prave iznimku: La Debdcle, Oerminal i L>' Reve. To se dade lako protumačiti; - prvi se bavi franceskom katastrofom od god. 1870, drugi socijalizmom, a treći mistićizmom. Zola se ponosi, da se je on prvi poslužio тШегг-teoiijotti. To nije istina. Zola je nije prvi stvoi'io, ona se je razvijala ujedno sa fllozofljom. Taine je lijepo motivirao u raznijem svojijem djelima, a mnogo prije Zole, Balzac i Flaubert nastojali su je uvažiti u svojijem ronianima. Teorija milien, dok antropologiji i socijologiji pruža zanimivih podataka, ža dal.i sv'oj razvitak: khiževnosti škodi. Naučetiak mora nastojati ot.kriti glavne uzroke pojedinijeh fenomena, a kniževnik prisvojiti dokazane znanstvene zaklučke. Pjesnikova mašta u toin ne poiiiaže.