Srpski književni glasnik

БЕЛЕШКЕ о ЕНГЛЕСКОЈ. 455

се позивају на своје младе читаче; за време распуста, на селу, они су се могли уверавати да су сељаци, дућанџије, доста паметни и образовани да могу како треба гласати ; аргуменат је практичан, из факата, а не из какве надуване теорије. — Читао сам један број овога прегледа, наши ђаци сигурно нису ни толико образовани ни тако добро обавештени о политици. — Уз ово још сви су, или готово сви, побожни; увредила би их каква лакомислена реч; у капели певају озбиљно. Од Арнолда, сврха је васпитању да створи хришћане џентлемене; већина врше све обреде, причешћују се и сами се увече моле Богу. Те кад ступе у свет, они су браниоци а не противници црквенога реда, народне вере.

Ја долазим сваког часа до овог закључка: у Енглеској нема дубоке разлике између детиња и човечија живота; школа и друштво су на равној нози, без преграда или некаква јаза, једна води и спрема за друго. Младић не излази као у нас из стаклена врта, из нарочитога живота, особене атмосфере. Не буни га, не гуши га промена ваздуха. Не само да је усавршио свој ум, него се учио животу. Не само што има идеја него су оне прилагођене свету у који улази. У политици, у вери, у двадесетој години налази готово све оно што одговара његовим подобностима. На тај начин лакше измакне скептицизму ; брже се смири; мање лута да нађе где ће употребити своју снагу. — Све оне које сам видео у разредима, у пољу и на улици, чине ми се здрави и вредни, одлучни и енергични. Они су у мојим очима и више деца и више људи: више деца што више воле игру и не маре да чине што није за њихове године; више људи што су слободнији, подобнији да сами собом владају

и раде. — Француски ђак је, нарочито из завода, нерасположен, кисео, утанчан, пре времена сазрео, сувише рано зрео; у краетци је, те и уобразиља ради. -— У свему

томе, а нарочито оно што се односи на стварање карактера, енглеско је васпитање боље; боље спрема за свет и ствара здравије душе.