Učitelj

12 Библиографија

мзам је битност цивилизације, а механизација живота. — чијн се мотиви јасно виде у социјализму и дарвинизму — главно и једино питање методике живота у цивилизацији.

Шпентлерова онтолошка мнсао да свака култура има свој посебни живот, такође није у потпуности оригинална и нова. О томе ће наши читаоци наћи мното података у историском делу проф. П. Бицилна на нашем језику. Ту је идеју још пре сто година засновао Вико. Доцније, у нешто друкчијем облику историчар Рикерт, а нарочито руски природњак н мислилац Даниљевоки у толемој књизи „Рувија ни Европа“. Идеје Даниљевскога. готово у целини се налазе у Шпенглера. Идеју о немогућности увршћења. једнога народа у културу друтота народа без њиховог антрополошког стапања, енергично заступа у последње време, независно од Шпентлера, Н. О. Трубецкој у делцету „Европа человечество“. У Шпенглера проблем времена има мното позајмица из Бергсона.

Но филозофски неоригиналан у потпуности, Шпенглер је оригиналан у томе што цивилизацију поштује ш љуби као смрт, па тако натони савремено забринуто човечанство да се дубоко замисли над проблемом смрти. И ако ништа друго не прими збуњена душа савременог европског човека низ ове књиге, а њени се ставови не смеју механички одбацити већ се морају органски савладати, она ће несумњиво примити ту идеју н о њој мислити. Мислити о проблему смрти, најважнијем од свих проблема, значи већ почети заснивање преображаја свота живота.

Николај Берђајев: Хришћанство и класна борба, ауторнзован превод Мил. Р. Мајсторовића, Београд 1986, 8%, стр. 80, цена 12 дин. Издање књижарнице

Јер. Ј. Џелебпића — Карађорђева 61. — Прошле године, у надању исте књижарнице, појавило се веће дело Н. Берђајева „Смисао историје“ — оглед фн-

ловофије човечје судбине, које је пи наша критика, сем једног изузетка, примила врло снмпатично. Онмпатично зато што је у овој књизи изнета филозофија историје супротно њеном економпетичком схватању н то у целом своме опсегу; од најстаријих времена до сада, од једног светски познатог мислиоца словенске крвни. Симпатично још и због тога што је и у њој третпран однос између културе и цивилизације са једног вишег, духовног становишта.

Док је Берђајев у „Омислу историје“ изнео своје схватање филозофије историје, у „Хришћанству и класној борби“ он се јавља на једном врло актуолном терену, на терену социјалне садашњице, на терену решења проблема класне борбе. Он не пориче ту чињеницу, алт пориче да постоји класна истина. То је основна рутоба и лаж. Зато се у овом делцету обрачунава са Марксовим схватањем класне борбе. Општрно говори о друштву п класи и тврди да је „класа функција друштвеног процеса, а не обратно“. Енергично се бори против постваривања људи како у капитализму тако и у комунизму. По Берђајеву, човек је личност и „човек се не сме преобратнти у ствар, рад у еспап“. У том смислу пише најлешпу апологију рада н радника. да само те врсте (32—89) заслужују највећу пажњу присталица школе рада. Стварна и формална елобеда, тако исто су дубоко разграничене ни описане. Берђајев тражи, да „друштво мора признати најстварније право: право на живот, јер нема права но живот ако нема права на рад“... Зато, по Берђајеву, „стварно схватање слободе захтева такву организацију друштва, у којој је свакоме човеку дата материјална могућност за рад п стваралаштво“.

Одлично су дате социјалне ин понхолошке карактеристике типова: аристократа, буржоа. н радник. Какав став има да заузме црква према социјалном питању; На то Берђајев одговара: „Црква се не обраћа само вечности, већ н времену, и у своме обраћању времену она мора да има социјалне појмове н социјални језик... Хришћанска црква мора бити са радничким народом, који социјално побеђује али се духовно палаже великим опасностима и трује смртоносним отровима -безбожништва“. · _

Ово делце заслужује пуну пажњу свих наших читалаца, јер објективно. расправља чињенице, ни поларним странама даје за право уколико њихове чнњенпце базпрају на истини а не на демагогији.

Никола Кузељ: Чланци о новом васпитању. Окопље 1936, ср. 99, стр. 54. дена 15 дин. Издавачка књижара „Славија“. — У циљу да популарише „научна схватања нове науке о васпитању“, т. Кузељ расправља у овој збирци четири важна ни интересантна педатошка питања: питање луха нове школе, пи-