Branič

356

.БРАНИЧ'

кашњења не претрпим никаквуштету — поставља се питање: који кригеријум судија треба да узме при умеравању казне кад штета у опште услед неизвршења уговора, није наступила. Судија неће моћи дужника да ослободи обавезе плаћања казне и ако штета није настала, јер су сва законодавста, па и наша Предоснова, несрећно унели у одговарајуће прописе, да судија казну може умерити, а не и дужника у потпуности од казне ослободити ако штета за повериоца услед неизвршења уговора у опште не наступи. Суд, према томе, има да потпомаже ћефове појединаца, који као услов постављају уговорну казну да би се у обести задовољили а да би им дужник платио оно што се коси са интенцијама законодавчевим и моралом. Судији треба дати могућности да казну умери, тако да она буде еквиваленат неизвршења уговора, дакле накнада стварно претрпљене штете, и да, према томе, судија буде у могућности да дужника у целости ослободи од плаћања уговорне казне, ако штета услед неизвршења уговора није настала. Ако неко уговори казну, да би му одело било готово да на време оде на састанак, игранку или бал, неморално би било да судија повериоцу казну додели, ако одело није било готово у уговорено време већ мало касније, јер би на тај начин помагао појединце у обести а што се коси са циљем сваког законодавства, моралом и здравим разумом. Плаћање уговорне казне и ако штета, услед неизвршења главног уговора није настала, било би профит за повериоца и досуђивање казне било би неморално. Судија, по нашем Грађанском законику казну треба да умери с обзиром на само насталу штету, а где ова није наступила да дужника ослободи у целости од уговорене казне, и да повериоца одбије од тражења као неморалног. По Предоснови, судија не би могао дужника да ослободи у целости од плаћања уговорне казне, јер му је законодавац дао могућности да казну умери па и онда кад поверилац, због неизвршења уговора, не би никакву штету претрпео. Који ће критеријум за умеравање казне судија узети, кад штета због неизвршења главног уговора није настала, зависиће чисто од индивидуалног схватања самог судије. На крају, као закључак целокупног излагања о конвенционалној казни био би следећи: I. Уговорна накнада штете и конвенционална казна треба да буде једно те исто, према нашој Предоснови, теоретичарима и страном законодавству. II. Пошто уговорна казна означава други појам а не онај, К0 Ј И означава уговорна накнада штете, а пошто исте не треба да буде казна већ само накнада штете уговором предвиђена, то из употребе треба у потпуности избацити термин „конвенционална казна", јер она преставља нешто одвојено од уговорне накнаде штете, а што је неморално, јер би она имала, поред стварне накнаде штете, да осигура испуњење неког ћефа. Уговарање чисте конвенционалне казне, поред права на накнаду штете, треба дозволити само у случајевима где се као по-