Delo

тога оптерећења (в. сл. 2). ■—Примену те технологиске справе видпмо код безброја колских и другпх кочница. Ako употребимо дејствовање обе руке на аериодтно дпзање тега, тако, да наизменце једна рука повуче гајтаннаниже, п y том положају да друга рука држп тег y равнотежи ■све донде, док ое прва, y намерп да понова дохвати гајтан, не пспружи на више, онда смо дошли до технологлске справе треКе врсте (в. сл. 3). Употребу те справе налазпмо y најразноврснијим механнзмима махина алатљпка. Ako пак један крај гајтана не држпмо руком но га вежемо напр. за нвпцу каквпх врата, тако да тег остане y правцу, који ]‘е супротан правцу отварања, онда ће ce врата ■сама собом аутоматнчно затварати. (в. сл. 4). Тако компликована справа представља нам четврту врсту технологпскпх справа. Ова технологиска справа y вези са оном прве врсте налазп примену y механизмима огромног броја разнпх брава. Најзад до технологиске справе иете врсте доћи ћемо покушајем да рад, нагомплан y подигнутом тегу, утрошимо савлађпвањем отпора, што га шака даје гајтану, кад га равномерно брзо наизменце стеже п попушта. Пример примене технологиске справе ове врсте дају нам опет тако звани сатни регулатори: улогу шаке овде игра клатно. По себп je јасно. да ce наше технологиске справе, могу међу собом комбпноватп ; те комбпнадије називаћемо технолотискпм справама вишега реда. Тако напр. видели смо да су y обпчном собном сату комбиноване технологиске справе прве и пете врсте. Сат je дакле технологиска_ справа впшега реда, a како je склопљен из две врсте справа, то je он технологиска справа другога реда. Са појмовима које смо стекли о технологиским справама обратимо пажњу на најсавршеније производе научне технике, на махине. Докле су код наших досадашњих справа улогу пренашан.а сила вршилк гајтан и котур, дотле код врло многих махина ту улогу врше капљнчава или гаоовита тела нли електрина,

413

ТЕХНОДОГПЈА KAO НАУКА