Filatelista

28 takva dobijaju, neka ranije a neka kasnije, svoje mesto i kao izlagačke kategorije.

Razmišljajući na ovaj način, našli smo se pred saznanjem da se upravo sada pojavljuje u poštanskom saobraćaju novitet koji može i stvara zabunu, pre svega, zbog nedoumice kako ga definisati i gde ga svrstati. Naime, sve je učestalija pojava da se na pismima ali i ostalim poštanskim pošiljkama pojavljuje manje više ujednačeni tekst “Poštarina plaćena kod pošte (npr.) Beograd”. U svemu tome, do prošle godine (2002.) nije bilo nikakve zabune: podrazumevalo se da se radi o regulisanom pojednostavljivanju poštanskih manipulacija radi omogućavanja brže usluge pojedinim (većim) korisnicima koji sklapaju ugovor sa poštom čime regulišu uzajamne odnose i obaveze izmedju pošiljaoca poštanskih pošiljki sa jedne strane i dotične pošte sa druge strane koja ih preuzima na dalje otpremanje. Na pošiljke je stavljan gumeni višeredni štambilj sa tekstom koji je citiran (“Poštarina plaćena ...”) ili sa manjim varijantama, a pojavile su se i nalepnice sa istovetnim tekstom. Ovakve vrste poštanskih pošiljki uglavnom nisu do sada pobuqdjivale interes filatelista i nije se ukazivala (do sada) bilo kakva potreba za razvrstavanjem ili kategorizacijom ove pojave.

Medjutim, sredinom 2002. godine situacija se promenila: pojavile su se razglednice (u Crnoj Gori) na kojima je na označenom mestu za lepljenje marke već bilo uštampano (ne gumeni žig): “Poštarina plaćena kod pošte 81101 Podgorica” ali je pošiljalac za slanje takve razglednice mogao da koristi bilo koju poštu ili poštansko sanduče, što se očituje u nepodudarnosti broja pošte u navedenom odštampanom tekstu na razglednici i broja pošte na polaznom standardnom okruglom poštanskom žigu.

Ilustracija ovakve tvrdnje je i prikazana razglednica sa uštampanim tekstom o plaćenoj poštarini u Podgorici (Pošta 81101), koja je poslata iz Herceg Novog (Pošta 83340) i drugi primer: razglednica sa istim uštampanim tekstom na istom mestu umesto marke, koja je poslata iz Kotora ito dokumentovano odgovarajućim poštanskim žigom.

S obzirom na važeću definiciju o poštanskim celinama da je “poštanska celina formular sa uščtampanom vrednosnom oznakom koja pokriva troškove predvidjene za obavljanje poštanske usluge” jasno je da je pitanje sada u tome da li je to pred nama nekakav do sada nepoznat, novi vid poštanske celine, ili ako takvi poštanski objekti nisu celine – šta su, pošto je jasno označeno da je frankaturna vrednost plaćena (kao kod svih drugih standardnih celina) i ovu činjenicu pošta očigledno uvažava, ali i druge pošte, a ne samo pošta koja je navedena u odštampanom tekstu.

Radi sagledavanja celine problema, mora se reći da on nije kod nas stvoren, već je možda samo dodatno iskomplikovan pošto takav i sličan tekst nalazimo i na stranim poštanskim pošiljkama, a u pitanju su većinom poslovne pošiljke, dok se kod nas pojavila eto, i razglednica sa takvim uštampanim tekstom. Cela ova priča može da se i više iskomplikuje podacima o tzv. “Bitoljskoj dopisnici” iz 1945. godine na kojoj je otisnut gumeni žig da je poštarina plaćena u gotovom, ali nema podataka sa kojih je pošta takva dopisnica i korišćena, medjutim postoje pisma poslata iz Skoplja, iste godine na kojima umesto maraka stoji otisnut identični gumeni žig, što je očigledno potvrda da je pošta u nedostatku odgovarajućih maraka koristila gumeni žig. Ako je tako, onda to zbilja nema veze sa poštanskim celinama, ali i te kako ima veze sa filatelističkom retkošću iz odredjenog perioda.

Pored toga što je sa pojavom ovakvog načina naplaćivanja poštanskih usluga otvoreno još jedno poglavlje i formiran novi filatelistički materijal, vredi obratiti pažnju i na ostale tek-