Filatelista

10 la 00 aaa A AaAaaaaaaaaaaaauČaTuGYČZ<u<u<uŽuud RR E VELIKE GODIŠNJICE POŠTA U VOJVODINI

Dragoljub Poposki!

pi podaci o organizovanom prenosu pisanih saopštenja na području današnje Vojvodine potiču s početka naše ere kada rimsko carstvo na vrhuncu svoje moći organizuje za svoje potrebe drumski i poštanski saobraćaj nazvan “Cursus Publicus“. Teritorija Srema bila je najistočniji deo rimske provincije Panonije, a Sirmium-Mitrovica važan društveno-privredni, kulturni i saobraćajni centar Imperije.

Preko teritorije današnje Vojvodine prolazio je glavni put VIA PANONIA, kojije povezivao Rim sa vizantijskim provincijama, preko Ljubljane (Emona), Sremske Mitrovice (Sirmium), Beograda (Singidunum) i njegov nastavak, VIA MILITARIS, koji je dolinom Morave i Nišave, preko Niša (Naissus) vodio za Sofiju i Carigrad.

Srednjovekovne glasničke veze, kao i kasnije pošte i poštanski saobraćaj Vojvodine imali su isti sistem koji je primenjivala Austrija i druge evropske države toga vremena. Te veze poznate su u poštanskoj istoriografiji kao poštanske veze crkve, esnafa-cehova, staleških i gradskih organizacija, feudalnih knezova i grofova i konačno države.

Turski okupacioni period Vojvodine (1526-1718) uneo je potpuni poremećaj i zastoj poštanskog saobraćaja.

- Vesti su se, uono vreme, prenosile i rasprostirale brzinom koja je odgovarala pokretljivosti tadašnjihljudiinjihovoj usplahirenoj brizi oko opstanka. Donosili su ihtrgovcii kiradžije, službenici PORTE i pokrajinske uprave, vojnici koji su se vraćali s ratišta, poslanici, glasonoše i uhode, kaludjeri skitači i derviši potukači. Sva ona “so zemaljska blaženih tražilaca sreće” koja je vrvela i pokretala se s kraja na kraj svetskih puteva. Ljudi su vesti sačekivali po raskršćima, na seoskim gumnima, uz česme, u kičmama i hanovima manastirskim musafirhanama, mehćemama gde se sudilo, džamijama gde se molilo a zatim su ih prenosili dalje podvrgavajući ih svestranoj kritici, ko ih je odneo, zašto ih je ispričao, šta se o njima ranije čulo, da li su uopšte verovatne ...

Okupacija Vojvodine od strane Turaka počela je padom Beograda 1521. godine kada su Turci prešli u Zemun, a 1526. godine zauzet je Petrovaradin.

Posle poraza austrijske vojske kod Mohača 1526. godine, Turci proširuju svoju vlast na područja Srema, Bačke i Banata.

Godine 1716. ponovo je izbio rat izmedju Austrije i Turske. U bici kod Petrovaradina, avgusta 1716. godine turska vojska je bila poražena, a 1717. godine austrijske trupe su osvojile Beograd.

Potpisivanjem mirovnog ugovora u Požarevcu 1718. godine, konačno je vraćena jurisdikcija Ugarskei na teritorije Banata iistočnog dela Srema. Ovim ugovorom Austrija je stekla određena prava među kojimai pravo na otvaranje pošta u gradovima Otomanske imperije, tzv. “konzularnih pošta”.

Centralni organ za transport poštanskih pošiljaka i putnika pod nazivom POSTWAGENHAUPTEXPEDITION formiran je 1722. godine.

Zakonskim propisom iz 1723. godine obezbedjena je tajnost dopisivanja.

! Autor članka je kustos PTT Muzeja ZJPTT u Beogradu