Filatelista

42 B——

FRANCUSKA VAZDUŠNA FLOTILA U SASTAVU SRPSKE VOJSKE U TOKU RATA 1915. GODINE

Vukadin Dimitrijević

toku januara 1913. godine ministarstvo srpske vojske obrazovalo je Vazduhoplovnu koman-

du u čiji sastav su ušli: balonska četa, aeroplanska eskadrila, niška vodonična stanica i stanica golubije pošte. Za komandanta aeroplanske eskadrile bio je privremeno određen poručnik Jovan Jugović koga je zamenio poručnik Miloš Ilić. Komandant stanice golubije pošte bio je narednik Dragoljub Marjanović. Za upravnika vodonične stanice postavljen je rezervni inženjerijski poručnik Marko Marković, dok je balonska četa potpadala pod vazduhoplovnu komandu koja je delovala samostalno, neposredno pod Vrhovnom komandom.

Početkom! svetskog rata srpska avijatika je bila slaba, sa tehnički zastarelimi često neispravnim avionima. Neprijateljska vazdušna snaga bila je neuporedivo jača, sa modernije naoružanim avionima, u tehničkom i brojnom pogledu daleko nadmoćnija.

U toku Kolubarske bitke sa aerodroma u Jarebicama, srpska avijatika je obavila prve borbene letove izviđajući položaje neprijateljskih trupa. Nakon povlačenja srpske vojske srpska avijatika je premeštena na aerodrom u Kragujevcu, odakle je sa dva aparata obavljala letove kojim su izviđana kretanja i nastupanja neprijateljske vojske. Posle poraza austro-ugarske vojske kod Kolubare i oslobađanja Beograda, aeroplanska eskadrila je 8. decembra 1914. godine dopremljena iz Kragujevca vozom do Beograda odakle je premeštena na aerodrom Batajnicu. Novi sektor letenja eskadrile se prostirao od Beograda preko Smedereva do Valjeva i Požarevca.

U avgustu 1914. godine srpska vlada se obratila francuskoj vladi i zatražila da joj se stavi na raspolaganje nekoliko aeroplana sa pratećim letačkim i drugim tehničkim osobljem. Na ovaj zahtev Francuska se nije odazvala. Tek posle trećeg zahteva koji je Srbija uputila za kupovinu dva školska aviona za ratne potrebe, koji je upućen posle brilijantne pobede u Kolubarskoj bici, francuska vlada je odlučila da u Srbiju pošalje jednu svoju flotilu sa kompletnim ljudstvom i potrebnim pratećim materijalom. U podne 21. februara 1915. godine srpsko vojno ministarstvo dobilo je depešu kojom se javlja da iz Marselja, lađom “MOSUL! u solunsko pristanište 27. februara treba da stigne francuski kapetan Vitra sa dvadeset ljudi, oficira, podoficira i vojnika, a da će 1. marta na lađi “SV.JELENA” u Solun stići poručnik Laranti sa ljudstvom i celim avijatičarskim materijalom težine oko 400 tona, te da se spreme vagoni za ljudstvo, kao i 65 vagona za avione i prateći materijal. Shodno ovome potrebno je pod hitno da se u Palanci podigne veliki hangar za skladištenje i montažu aviona. Francuski odred od 88 oficira, podoficira i redova stigao je 2. marta iz Soluna na nišku železničku stanicu sa kompozicijom od 65 vagona aeroplana i materijala. Posle srdačnog dočeka i prijema od strane Ministarstva vojnog nastavili su put prema Palanci. Tamo ih je sačekao komandant vazduhoplovne komande major Kosta Miletić. U Palanci se pristupilo sklapanju aviona i prvim probnim letovima. Kompletan posao sklapanja aviona je završen 31. marta. Komandant eskadrile major Rože Vitra je 1. aprila otputovao u Kragujevac i izvestio Vrhovnu komandu da je eskadrila spremna za letenje i izvršavanje postavljenih zadataka.

Vazdušnuflotilu je sačinjavalo 8 aviona biplana, tipa Moris Farman sa motorom sistema “Reno”. Avioni su bili opremljeni bežičnom telegrafijom i naoružanim mitraljezima. Uz avione u Palanku