Gledišta

uspeti da udovolji i neposrednim ekonomskim ciljevima radničke klase, ali se s tim u vezi postavljaju sledeća pitanja: koja je to empirijski uzev klasa čiji će neposredni interesi najzad biti ostvareni s obzirom na to da „proleteri nisu bogovi” i da oni ne mogu drukčije nego praktično i na prolazan način da žive? Ne koristi li ova manjina instrumente političke vlasti, voluntaristički žrtvujući neposredne interese postojeće radničke klase nekom udaljenom istorijskom cilju što ga je sama svesno fiksirala? I, konačno, može li se doista dospeti u realno stanje slobode svih svesnom slobodarskom delatnošću samo jedne, već oslobođene manjine dakle, izvan svesne delatnosti onih koji s probuđenom svešću tek slobodi streme? Marksov teorijski stav da konačno oslobođenje proletarijata mora biti njegovo vlastito delo čini se da je moguće primeniti na socijalističko društvo samo tako što će radnička klasa, kao još uvek neoslobođena klasa, realno dospeti u poziciju da na odlučujući način politički participira u smislu svog neposrednog i istorijskog oslobođenja. Da li će i u kojoj meri ovaj realni politički aktivizam radničke klase biti posredovan partijskom manjinom, to je doista stvar specifičnih društveno-istorijskih uslova datog društva. Jedno je, međutim, sigumo. Taj aktivizam ne može biti situiran u minucioznoj i sudbonosno pogrešnoj monopolizaciji političkih i ideoloških sloboda društva, već prevashodno u sledovanju jasne koncepcije o dmštveno-ekonomskim uslovima neposrednog i istorijskog oslobađanja radničke klase u smislu njenog objektivnog političkog osposobljavanja. Ovo naglašavanje partijskog posredovanja u ostvarivanju političkih zadataka proleterske vlasti, više je nametnuto činjenicom što je socijalistička revolucija pobedila u veoma nerazvijenim zemljama Istoka nego što to neposredno proističe iz navedenog Marksovog stava da oslobođenje proletarijata mora biti njegovo vlastito delo. Marks je, naime, očekivao da će prvu socijalističku revoluciju nužno izvesti proletarijat visokorazviienih zemalja na Zapadu u uslovima relativno velikog materijalnog izobilja i nakon stečenog bogatstva klasno-političkih iskus tava. Pred kakvim zaoštrenim političkim zadacima stoji proleterska vlast, kada se navedeni Marksov stav neposredno primeni u uslovima ekonomski nerazvijenog socijalističkog društva, za sada nam može na izvestan način odgovoriti samo jugoslovenska koncepcija samoupravnog socijalizma koja se doista pokušava afirmisati kao bitno drugačija koncepcija od one koju smo označili kao partijsko-etatističku koncepciju.

527

DILEME PROLETERSKOG KONSTITUISANJA VLASTI