Gledišta

Kao što pokazuju odnosi iz ove tabele, stanje u našim industrijskim organizacijama je vrlo obespokojavajuće: 784 fabrike nemaju nijednog stručnjaka sa fakultetskom spremom, konkretnije, nijednog mženjera, ekonomiste, pravnika. Pošto postoji 2.561 fabrika, znači da je 30% svili naših fabrika bez i jednog visokog stručnjaka. Fabrika koje imaju samo jednog visokog stručnjaka je 366, tj. 14,3%, a sa po dva visoka stručnjaka ih je 310, tj. 12% od ukupnog broja fabrika. Ako imamo u vidu naše uključenje u međunarodnu podelu rada, u kooperativne odnose naše industrije sa inostranom, probijanje na svetsko tržište, prelazak sa ekstenzivne na in tenzivnu industrijsku proizvodnju, potrebu za povećanjem produktivnosti rada i tehnološkom i tehničkom rekonstrukcijora, onda se pokazuje kao neophodnost da u našim fabrikama rade inženjeri, ekonomisti, pravnici. Ova tri stručnjaka, ove tri stručnosti nazvao bih „sveto stručno trojstvo”. Ako sa ovog stanovišta posmatramo našu industriju, onda dolazimo do zaključka da od ukupnog broja naših fabrika (2.561) 57% njih je bez ove stručne trojke (1.460). Ko u ovim fabrikama unapređuje tehnologiju i proizvodnju bez inženjera, ko proučava tako složeni mehanizam kao što je robno tržište, snabdevanje sirovinama i realizaciju proizvodnje bez ekonomiste, ko se snalazi u prašumi zakona, propisa, uredbi i ostalih noimativnih akata i usklađuje samoupravna akta radnih organizacija sa pozitivnim zakonodavstvom, bez pravnika? Svaka fabrika koja nema inženjera, ekonomistu, pravnika, nema izgleda za uspešnu proizvodnju, efikasnu poslovnost i samoupravnost koja to stvamo jeste. Takve industrijske radne organizacije su „ fab ri ke-invalidi ”. Ako ovom problemu pristupimo tražeći odnos broja visokih stručnjaka i broja ukupno zaposlenih, onda se dobija sledeća situacija: industrija ima oko 1,300.000 zaposlenih, a od toga 20.000 stmčnjaka, a to znači da na jednog visokog stmčnjaka dolazi 65 zaposlenih. Kada, međutim, posmatramo distribuciju ovih stmčnjaka po fabrikama, onda se dobija sledeća slika: u 1.460 fabrika („fabrika-invalida”) radi samo 1.770 stmčnjaka sa fakultetskom spremom. Kako ovih 1.460 fabrika čine 57% svih naših fabrika, a 1.770 stručnjaka čine 9% ukupnog broja stmčnjaka u našoj industriji, konstatujemo sledeću situaciju: 57% svih naših fabrika ima samo 9%, a u preostalih 43% fabrika radi 91% svih stmčnjaka sa fakultetskom spremom. Konstatovanu disproporciju otežavaju sledeće činjenice: a) 100 fabrika, sa 251—1.000 zaposlenih, nema nijednog stručnjaka, b) među onih 1.460 fabrika 95 ih je sa 501—2.000 zaposlenih, 459 fabrika zapošljava 251 —2.000, a 826 fabrika 126—2.000 radnika. Ova neravnomemost potvrđuje istu tendenciju koja se ispoljila i pri proučavanju rasporeda visokih stručnjaka u komunaraa, gde je u jednoj polovini komuna živelo i radilo 2%,

846

MIROSLAV ŽIVKOVIC