Gledišta

Naime, raa koliko želeo suprotno. autor ostaje na analizi mikronivoa političkog života, zanemarujući makronivo, odnosno takve subjekte kao što su političke partije i druge političke organizacije. Glavno pitanje knjige kako i zašto se Ijudi uključuju u politiku a ono, prema Milbratovom shvatanju, naglašava mikronivo. Prema njegovom mlšljcnju, svako može odlučiti da učestvuje ili _ ne učeshuije u političkom životu, zavisno, pre svega, od lične inklinacije, ali i od niza drugih faktora koji su pojedinačne volje. Učešće ma u kakvoj političkoj akciji zahteva dve odluke: prvo, čovek može odlučiti da učestvuje, da deluje u politici ili da ne deluje, i, drugo, čovek odlučuje o pravcu svoje političke akcije. Pored lične inklinacije za izbor političkog pravca od značaja su i pripadnost Idasi, sistem nasleđenih vrednosti, porodični uticaj, kao i uticaj informacija o tekućim problemima političkog života. Pored niza prigovora koji se mogu staviti ovakvom stavu autora, jedan proizlazi iz njegovog shvatanja politike i političkog ponašanja. Naime, političko ponašanje je ono ponašanje koje utiče ili nastoji da utiče na odlučivanje u vlasti, ~pa prema tome, teži da u društvu poseduje i određenu moć”. Ovakva jedna odredba politike, po našem shvatanju veoma uska, vezana za pojmove moći. sile i autoriteta nikako nije u skladu sa, u velikoj meri voluntarističkim shvatanjem učešća u politici. S druge strane, autorov pokušaj da radu da i širi teorijski smisao je konačno pronao, samim tim što je iz sistema variiabli izostala za politički život građana bitna varijabla struKtura i oblik političkog sistema koji bitno utiče na po litički život društva kao celine, pojedinih društvenih gru pa, pa, prema tome, i pojedinaca. Samo u jednom odeljku autor razmatra odnos između učešća građana u politici i politike kao jednog procesa u društvu, ali i tada problem svodi na pojedinačni nivo.

Naime, stepen učešća u političkoj delatnosti prema njegovom shvatanju, zavisiće u izvesnom smislu od političkog položaja koji pojedinci zauzimaju u društvu. Jasno je da ova fvrdnja nije bez osnova, odnosno politički položaj pojedinca svakako određuje veće ili manje učešće Ijudi u vođenju politike, ali još ostaje daleko važnije pitanje kako ovaj položaj steći i koje su mogućnosti ili šanse pojedinaca kao pripadnika grupe koja poseduje ili ne poseduje društvenu i političku vlast. Ovo. svakako značajnije pitanje, autor ostavlja po strani te samim tim ostaje na površini problema koji opisuje. Ma koliko da je značajno pitanje lične odluke da li će učestvovati u politici iii neće, još je važnije koliko ima stvamih šansi da to ostvari i čime su te šanse uslovljene. Autor nam, na žalost, ne daje odgovor na ovo pitanje, odnosno ne govori o stvaraim mogućnostima za učešće u političkom životu. Ipak najbliži odgovoru na ovo pitanje Milbrat je u odeljku koji obrađuje odnos društvene pozicije političke participacije. Kao jedna od variiabli političkog života za Miibrata je i društvena pozicija. „Veliki broj istraživanja političke participacije odnosi se na izučavanie odnosa političke participacije i društvene pozicije kao jedne varijable.” Sa sociološkog aspekta ovo je svakako najinteresantniji odeIjak, pa ćemo se uglavnom na niprnu zadržati. Osim toga, smatramo da se, obrađuiući društvenu poziciju kao funkciju političkog života, daie naišira mogućnost za ispitivanie odnosa društvene i političke struKture, odnosno stvarnih društvenih zbivanja i uticaja tih zbivanja na politički život. Imajući u vidu niz konkretnih studija izvršenih na Zapadu, posebno u SAD, autor je napravio izvestan teorijski koncept koji bi mogao da posluži kao osnov izučavania međusobnog odnosa političkog života i socijalnog položaja. Autor polazi od stava da u svakom društvu postoje „privilegovani” i „neprivilegovani”. Kriterijum ove

859