Gledišta

terminiše opredeljenje omladine vladaj-uće klase nego kod starijih generacija. Gramši primećuje da „mladi (ili znatan deo njih) rukovodeće klase (shvaćene u širem smislu, ne samo ekonomskom, već i polflitičko-maralnom) bune se i prelaze naprednoj klasi koja je postala istorijski sposobna da uzme vlast” 5 .) U savremenom idruštvu, značajan deo, ponegde i rukovodeći, naprednog omladinskog pokreta, čine pripadnici bogatih, vladajućih društvenih slojeva, iako u ofcviru postojeće društvene realnosti imaju obezbeđene uslove za zauzimanje povoljnog druStvenog statiusa. 5 ) Relativno jedinstvo omladine ostvaruje se često u prelomruim fazama socijalne revolucije. U negaciji postojećeg poretka, omladina politički deluje kao jedinstvena grapa. Međutim, posle uspostavljanja nove socijalne stnufcture i poliitičkog sistema, raslojavanje omladine je izrazito, a njena politička i idejna anatomija je heterogena. Karakter i stepen razlika u položaju omladine bitno zavisi od oblifca stratififcacije globalnog društva. Pojednostavljeno, jedan tip diferenciranja postoji u društvu sa klasičnom klasnom strukturom (eksploatatcrska i eksploatisana klasa imaju svoj podmladak); a drugačiji karakter razlika u položaju omladine formira se u društvu u kome je ukinuta privatna svojina i na njoj zasnovana klasna i politička struktura, koje se oblikuje u socijalističkom smeru. Perspektiva konstituisanja omladine u posebnu, homogenu grupu je u prevaziiaženju klasnih i drugih socijalnih nejednakcsti, u ostvarenju solidarne i homogene Ijudske zajednice. Odvojenost osmladine (ili njenog znatnog dela) iz neposredne socijaine stratifikacije jedan je od čkuilaca koji može da uslovljava njenu relativnu samostalnost u poiitičkom delovanju. 7) Socijalni položaj omladine nedovoljno je određen; omladma je relativno na distanci prema postojećim strufcturama, institucijama; ona (ili njen veliki deo) nema fifcsirane uloge i pozicije u postojećem procesu rada i odlučivanja. A kada su šire socijalne grupe pasivne, a politioki pokreti integiisaiii u postojeoi sistem, relativna samostal-

5 ) Antonio Gramši: Izabrana dela, str, 326, ~Kultura". 1959, Beograd. 6 ) Indikativni su podaci o socijalnoj strukturi studenata. U Francuskoj 95 fJ /'o studenata potiče iz buržujskih porodica i srednjih slojeva. U Urugvaju (gde je studentski pokret vanredno jak) iz radničkih porodica potiču svega 2°/o studenata, u Čileu 4°/o,u Argentini 12%, u Zapadnoj Nemačkoj 4% itd. (Miloje Popović, ~Studenti i politika", Beograd, 1945, str. 32). U Spaniji su studenti u snažnoj opoziciji Frankovoj diktaturi mada velika vecina potiče iz bogatih i srednjih slojeva. 7 ) Jednu specifičnu istorijsku situaciju u kojoj ie omladina samostalno politički delovala veoma upečatljivo opisuje Veselin Masleša; ~omladma, koja je, u stvari, bila još izvan tih suprotnosti, svojim neodređenim klasnim položajem postala je tako neka vrsta izraza toga prilično haotičnog stanja. Veći deo školske omladine nalazio se u stalnom procesu prelaženja iz sela u grad, cela školska omladina, koja uglavnom sačinjava M 1 a d u B o sn u, bila je na pola puta negde između svoga dosadašnjeg skrom : nog, seljačkog ili sirotinjskog života i budućeg ugodnijeg birokratskog ili građanskog života, cela omladina bila je na putu sazrevanja od mladica u Ijude. . . Ta klasna, psihološka i ideološka dvojnost omladine, međutim, nije joj dozvoljavala da miruje. Ona se razlikovala od svih tadašnjih drustvenih klasa i međuklasa, i baš zbog toga što se razlikovala, ona je bila jedina u mogućnosti da deluje, jer svi ostali nisu delovali. Ona je bila u mogućnosti da se organizuje, što seljaci nisu mogli. Ona je shvatila nacionalni problem, što radnički pokret nije. . . Ako bismo želeli da govorimo u formulama, to nije potrebno, mogli bismo reći da je__M 1 a d a Bos n a bila surogat za politički izraz svih nacionalno i socijalno ugnjetenih društvenih klasa, koje nisu uspele, iz mnogo razloga, da ostvare svoj'e političke izraze i svoju političku liniju, u jednoj zemlji koja je bila nacionalno ugnjetavana, u kojoj je vladala jedna kolonijalna privreda, i u kojoj su postojale još i feudalne suprotnosti. (Veselin Masleša, Mlada Bosna, ~Kultura", 1945, str. 167, 168.)

891

OMLADINA I SOCIJALNE INOVACIJE