Gledišta

nog položaja u okviru naučnih disciplina. Ovde najpre mislimo na shvatanje karaktera sooiologije kao društvene nauke, pa samim tim i svih disciplina koje proizlaze iz nje, što je rezultat određenog načina izvođenja i postavljanja problema od strane autora. Sva prethodna Mladenovićeva razmatranja nedvosmisleno ukazuju da on sociologiju i sociološki pristup, bilo da je reč o opštoj sociologiji ih njenim ograncima, shvata u smislu nekakvog enciklopedijskog saznanja, objedinjavanja svih dosadašnjih saznanja u obliku jedne posebne nauke sociologije. 0 ovome najjasnije svedoči, da podsetimo čitaoca, izlaganje integracionog karaktera sociologije porodice. Ona je, prema autoru, izraz evolucije nauka, u njoj dolazi do integracije svih parcijalnih posmatranja, da bi se obuhvatila reprodukcija čoveka u totalitetu, što podrazumeva unošenje u sociologiju problematike ne samo prirodnih već i svih društvenih nauka, koje ma na koji način proučavaju porodicu. Međutim, i ovako enoiklopedijski shvaćena, sociologija nije dovoljna da bi obuhvatila sve ono što autor ima nameru da ispita u vezi sa porodicom. Stoga verujemo da nismo daleko od istine ako tvrdimo da je, zapravo, posredi pokušaj konstituisanja jedne potpuno nov e, posebne nauke o porodici. Ako iz ovog ugla posmatramo neke autorove postavke i formulacije koje po mom mišljenju podležu ozbiIjnoj kritici (pitanje da li je društvena naiika ili sociološka nauka, način i redosled izlaganja), onda nam oni izgledaju dosta razumljivi. No činjenica je da nas autor stalno dovodi u protivrečnosti i zabune, jer, po svemu sudeći, ni on nije načisto koju će koncepciju konačno prihvatiti. Otuda proizlazi i naša neodlučnost da damo konačan sud. Ako je reč o sociologiji porodice, kakav je i naziv knjige, onda se ne možemo složiti sa predloženom koncepcijom ove nauke, kao ni sa načinom na koji se to dokazuje. Ako je, s druge strane, reč o novoj nau-

ci, onda je to trebalo istaći : samim naslovom, što bi svakako otklonilo ili umanjilo postojeći nesporazum. U ovom drugom slučaju prepuštamo vremenu da pokaže potrebu, celishodnost i mogućnost zasnivanja takve nauke u ovom trenutku i u nas. Ovu našu dilemu u dobroj meri može da razreši razmatranje predmeta i metoda ove nauke, što je sadržaj sledećeg poglavlja. Određivanje predmeta sastoji se u tome da se odredi mesto i značaj porodice u društvenoj strukturi i njen odnos prema najvažnijim elementima te strukture. U tom smislu daju se četiri elementa ili područja proučavanja ove nauke: 1. odnos porodice i njenih članova prema globalnom društvu makroanaliza porodičnog sistema; 2. unutrašnja organizacija porodičnog sistema mikroanaliza; 3. anatomija i patologija porodice i 4. perspektive porodice. Prvo područje zahvata proučavanje odnosa porodice prema elementima društvene osnove i nadgradnje, pri čemu ova proučavanja treba da imaju svoju vremensku i prostornu dimenziju. Vremenska dimenzija znači ispitivanje prošlosti, sadašnjosti i budućnosti porodice, a prostoma pretpostavlja looiranje ispitivanja u određene teritorijalne granice (autor smatra da je najpogodnija lokacija Jugoslavija). Unutrašnja organizacija porodičnog sistema uključuje statičko i dinamičko posmatranje, odnosno struktirru odnosa između članova porodice i s dmge strane dinamiku ciklusa porodičnog života. Proučavanje anatomskih i pa- ; toloških pojava predstavlja, u stvari, analizu protivrečnih procesa i pojava u porodioi. S jeđne strane, anatomskih, koje predstavljaju „društveno prilagođene, socijalno konformističke i moralno i pravno dopuštene i favorizovane: pojave” i, s druge strane, pa--

1246