Gledišta
Na osnovu ovoga nije teško zaključiti da je egzistencija radnih Ijudi, kao proizvođača ili kao potrošača u ovim uslovima, neposredno povezana sa egzistencijom njihovih kolektiva kao robnih proizvođača. Stoga je razumljivo što, s jedne strane, svaki član kolektiva mora biti zainteresovan za uspehe i afirmaciju svoga kolektiva kako robnog proizvođača i što je, s druge strane, svaki radni kolektiv objektivno prinuđen da deluje kao racionalni robni proizvođač, tj. da racionalno gazduje sa materijalnim i Ijudskim faktoriraa proizvodnje kojima raspolaže (da ih čuva, racionalno troši i stalno obnavlja) B ), da svoje odluke o proizvodnji usklađuje sa potrebama za robama koje se na tržištu pojavljuju kao platežno sposobna tražnja i da na osnovu svoga rada kao robnog proizvođača ostvaruje što veći dohodak, tj. što veći neto-proizvod 9 ). Pošto je, dakle, po prirodi svog društvenog statusa kao robnog proizvođača, radni kolektiv objektivno prinuđen da iz prodajne cene svojih roba nadoknadi materijalne troškove proizvodnje (amortizaciju i utrošak sirovina jer bez toga ne bi mogao da se na tržištu ponovo pojavi kao robni proizvođač), on je životno zainteresovan da, radeći sa raspoloživim sredstvima za proizvodnju, ostvaruje što veći obim proizvodnje i na osnovu toga što veću masu dohotka (tj. neto-produkta). Orijentacija radnog kolektiva na što veći dohodak, tj. njegovo nastojanje da ga svojom aktivnošću stalno povećava (maksimalizira), predstavlja njegovu neposrednu težnju, odnosno osnoAmi ekonomski interes kojim se on rukovodi kao robni proizvođač 10 ), ito iz sledećih razioga: (1) Pre svega zato što od veličine toga dohotka (koji mu društvo priznaje posredstvom tržišta) zavisi mogućnost zadovoljavanja ličnih potreba, odnosno visina ličnog dohotka svakog pojedinog radnog čoveka koji je član toga kolektiva, jer veća masa realizovanog dohotka stvara mogućnost i većih ličnih dohodaka.
8 ) Već ovo što je ovđe rečeno upućuje na zaključak da onoga momenta kada radni kolektivi postanu svesni sebe kao robnih proizvođača, oni su, radi sopstvenog opstanka, zainteresovani za čuvanje i stalno reprodukovanje materijalnih dobara koja predstavljaju društvenu svojinu, tj. sredstava za proizvodnju. Stoga, u takvira usloviraa, briga za očuvanje društvene svojine počiva na materijalnim interesima radnih Ijudi a ne na zakonskoj prinudi. 9 ) Ovaj dohodak ili neto-produkt može se definisati i kao veličina koja se dobija kada se od prodajne cene roba odbiju samo materijalni troskovi njihove proizvodnje, tj. amortizacija i utroŠak materijala. 10 ) Dakle, nasuprot kapitalistu (kao nosiocu osnovnih privrednih odluka u sistemu kapitalističke robne privrede) koji je stalno težio ka maksimalizaciji profita (tj. samo jednog dela neto-produkta, odnosno m), koji je prisvajao na bazi privatne svojine, radni kolektiv kao socijalistički robni proizvođač je zainteresovan za maksimalizaciju dohotka (tj. neto-produkta u celini, odnosno v+m) kojim raspolaže na bazi sopstvenog udruženog rada kao robnog proizvođača.
1305
TEORIJSKA ANALIZA DRUŠTVENO-EKONOMSKIH OSNOVA JUGOSLOVENSKOG PRIVREDNOG SISTEMA